Chuẩn bị cho việc áp dụng một bộ sách giáo khoa
Đề án một bộ sách giáo khoa đang nhận được sự quan tâm của nhiều người. Khi biên soạn sách giáo khoa thống nhất phải thực sự vì học sinh, chú trọng việc giảm tải chương trình để vừa sức hơn, gần gũi hơn với các em.
Thống nhất một bộ sách giáo khoa trên cả nước từ 2026
Ngày 10/12, Luật Giáo dục sửa đổi đã được Quốc hội thông qua, trong đó có nội dung đáng chú ý liên quan đến sách giáo khoa.
Theo luật mới, Bộ trưởng Giáo dục và Đào tạo quyết định một bộ sách giao khoa giáo dục phổ thông sử dụng thống nhất toàn quốc, thực hiện từ năm học 2026-2027 và đến năm 2030 hoàn thành việc cung cấp miễn phí sách giáo khoa cho học sinh; ưu tiên vùng có điều kiện kinh tế - xã hội đặc biệt khó khăn, vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi, biên giới, hải đảo.
Bộ Giáo dục và Đào tạo được quyền quyết định biên soạn một bộ sách giáo khoa dùng chung cho cả nước, hoặc lựa chọn, chỉnh lí từ các bộ sách hiện hành, căn cứ tình hình thực tiễn và quyết định của cấp có thẩm quyền.
So với Luật Giáo dục năm 2019, Luật Giáo dục mới đã quy định cụ thể hơn về sách giáo khoa: sách giáo khoa phải cụ thể hóa yêu cầu của chương trình giáo dục phổ thông về mục tiêu, nội dung, phẩm chất và năng lực học sinh; đồng thời định hướng phương pháp dạy học, cách thức kiểm tra, đánh giá. Nội dung và hình thức trình bày không được mang định kiến về dân tộc, tôn giáo, nghề nghiệp, giới tính, lứa tuổi hay địa vị xã hội.
Hội đồng quốc gia thẩm định sách giáo khoa được thành lập theo từng môn học, chịu trách nhiệm về nội dung, chất lượng thẩm định; Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo phê duyệt sách giáo khoa sau khi được đánh giá đạt yêu cầu, đồng thời ban hành tiêu chuẩn, quy trình biên soạn và chỉnh sửa.
Từ thực tiễn và áp lực về thời gian, nhiều ý kiến cho rằng, có thể tận dụng tối đa thành quả của ba bộ sách hiện hành là Cánh Diều, Chân Trời Sáng Tạo và Kết Nối Tri Thức Với Cuộc Sống, đồng thời tính đến các giải pháp mới dựa trên công nghệ, trong đó có trí tuệ nhân tạo để có được một bộ sách giáo khoa dùng chung cho cả nước.
Tạo sự công bằng và thuận lợi trong tiếp cận giáo dục
Anh Nguyễn Thiện Toàn (phường Yên Hòa, Hà Nội) và gia đình khá vui mừng khi đón nhận thông tin từ năm học tới, học sinh cả nước sẽ sử dụng thống nhất một bộ sách giáo khoa. Hiện có hai con vẫn đang học phổ thông, theo anh Toàn, chủ trương này đảm bảo học sinh khắp cả nước được học tập công bằng, thuận lợi hơn.
Anh Toàn chia sẻ: “Việc dùng chung một bộ sách giúp kiến thức của các con đồng đều hơn; khi chuyển trường sẽ không bỡ ngỡ vì bài học và sách không thay đổi. Đồng thời, cách làm này còn góp phần giảm chi phí bổ sung sách hằng năm cho phụ huynh.”
Từ năm học 2026-2027, cả nước sẽ sử dụng một bộ sách giáo khoa thống nhất do Nhà nước bảo đảm. Quy định này vừa cụ thể hóa tinh thần Nghị quyết 71 của Bộ Chính trị, vừa xuất phát từ những yêu cầu thực tiễn trong quá trình triển khai Chương trình giáo dục phổ thông 2018.
Với một bộ sách giáo khoa thống nhất làm nền tảng, ngành giáo dục vẫn có thể phát triển hệ thống tài liệu bổ trợ phong phú, linh hoạt, đáp ứng yêu cầu đổi mới phương pháp dạy và học, đồng thời giảm áp lực cho giáo viên và học sinh.
Giáo viên chủ động, thích ứng với đổi mới
Từ nhiều năm nay, cô giáo Tùng Vân có thói quen nghiên cứu, tìm hiểu từ nội dung nhiều bộ sách giáo khoa khác nhau để chuẩn bị cho bài giảng, bài kiểm tra với học sinh.
Cô Tùng Vân, Trường THCS Trần Duy Hưng, phường Yên Hòa, Hà Nội bày tỏ: "Là giáo viên, việc cập nhật, mở mang tri thức cho học sinh là thường xuyên, liên tục. Dùng một bộ sách giáo khoa cũng cần phải mở rộng tri thức, tiếp cận tri thức mang lại bài giảng phong phú cho học sinh."
Việc học sinh cả nước sử dụng một bộ sách thống nhất không đồng nghĩa với việc chỉ được dạy duy nhất một nguồn tài liệu, mà ngược lại, đặt ra đòi hỏi cao hơn đối với giáo viên về trách nhiệm chuyên môn: biết khai thác sách như tài liệu chuẩn, đồng thời tổ chức hoạt động, bổ sung học liệu mở, ứng dụng công nghệ để giờ học sinh động, phù hợp từng đối tượng học sinh, từng vùng miền.
PGS.TS Trần Thành Nam, Phó Hiệu trưởng Trường Đại học Giáo dục, Đại học Quốc gia Hà Nội cho biết: “Hiện nay, vai trò của giáo viên là thiết kế các hoạt động học tập giàu tính trải nghiệm, giúp người học hình thành năng lực và phẩm chất. Sách giáo khoa chỉ là chất liệu; điều cốt lõi là sự sáng tạo của giáo viên, phụ thuộc vào mỗi cá nhân.”
PGS.TS. Nguyễn Đức Sơn, Hiệu trưởng Trường Đại học Sư phạm Hà Nội chia sẻ: “Vấn đề đặt ra là làm thế nào có một bộ sách giáo khoa chung nhưng không mang tính khuôn cứng, không biến thành giáo điều. Giáo viên cần được sử dụng thêm tài liệu, sách khác để bổ sung cho dạy học, đồng thời phát huy xã hội hóa trong xây dựng học liệu, trên cơ sở chương trình giáo dục mới giữ vai trò pháp lệnh.”
