ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Hiện nay không khó để bắt gặp những câu chuyện quen thuộc như: một giáo viên phải làm thêm giờ để đủ trang trải học phí cho con, một cán bộ trẻ cân nhắc rời cơ quan nhà nước sang doanh nghiệp tư nhân vì mức lương gấp đôi, gấp ba. Những lát cắt đời thường đó cho thấy một thực tế không mới: đồng lương khu vực công hiện nay đang quá xa so với nhu cầu sống tối thiểu của xã hội hiện đại.

Bởi vậy, khi đại biểu Quốc hội Nguyễn Văn Thân, Chủ tịch Hiệp hội doanh nghiệp nhỏ và vừa đề xuất rằng lương của cán bộ, công chức, viên chức cần từ 15 triệu đồng/tháng trở lên tại cuộc thảo luận ở hội trường về kinh tế - xã hội, ngân sách Nhà nước đã thu hút sự chú ý của dư luận. Ý kiến ấy không chỉ là một con số mang tính gợi mở, mà còn là lời nhắc thẳng thắn về một yêu cầu đã đến lúc không thể trì hoãn.

Theo tính toán của đại biểu Thân, với mức GDP bình quân đầu người hiện nay khoảng 7.000 USD/năm, tương đương hơn 15 triệu đồng/tháng thì mức thu nhập khu vực công cần ít nhất bằng mặt bằng chung của xã hội. “Tiền lương của cán bộ, công chức, viên chức phải ngang với mức sống trung bình của xã hội” và nhấn mạnh: việc tăng lương là bắt buộc.

Thực tế nhiều năm qua cho thấy, phần lớn cán bộ, công chức, viên chức vẫn đang sống trong cảnh “thiếu trước hụt sau”. Ở các đô thị lớn, chi phí sinh hoạt cao khiến mức lương vài triệu đồng khó đủ để trang trải. Áp lực đời sống khiến không ít người giỏi chọn con đường rời khu vực công để tìm cơ hội khác, trong khi bộ máy Nhà nước lại ngày càng đòi hỏi chất lượng và trách nhiệm cao hơn.

Chuyện lương thấp không chỉ làm khó đời sống cá nhân mà còn âm thầm bào mòn động lực cống hiến. Khi người lao động phải lo toan cơm áo, họ khó có thể toàn tâm với công việc. Một nền hành chính muốn mạnh không thể chỉ trông chờ vào lòng tận tụy tự thân, mà phải biết tạo điều kiện để người làm việc yên tâm sống bằng chính công sức của mình.

Tăng lương không đơn thuần là chi thêm cho ngân sách, mà là đầu tư trở lại cho chất lượng quản trị quốc gia. Một đồng bỏ ra để cải thiện đời sống người công chức là một đồng đầu tư cho sự trong sạch, hiệu quả và niềm tin của người dân vào bộ máy công quyền. Khi người làm việc cho Nhà nước được bảo đảm đời sống, họ sẽ làm việc bằng trách nhiệm, chứ không phải bằng sự chịu đựng.

Thực tế ở nhiều quốc gia cho thấy, lương khu vực công không bao giờ được xem là “chi phí” mà là khoản đầu tư dài hạn cho hiệu quả vận hành của Nhà nước. Tại Nhật Bản, công chức trung bình nhận khoảng 6,3 triệu yên/năm (tương đương 40 đến 45 nghìn USD). Ở Anh, thu nhập trung bình khu vực công vào khoảng 39 đến 40 nghìn bảng/năm, cao hơn khu vực tư.

Trong khi đó, tại Việt Nam, mức thu nhập bình quân của viên chức chỉ khoảng 10 triệu đồng/tháng – thấp hơn đáng kể so với mặt bằng khu vực và chưa tương xứng với áp lực công việc. Nếu quy đổi, mức 15 triệu đồng/tháng mà đại biểu Nguyễn Văn Thân đề xuất chỉ tương đương khoảng 7.000 đến 8.000 USD/năm, tức chưa bằng một phần năm so với các nước phát triển. Con số ấy vì thế hoàn toàn không phải xa xỉ, mà chỉ là bước tiệm cận mức sống tối thiểu để người làm khu vực công có thể yên tâm làm việc và nuôi sống gia đình.

Tất nhiên, để đạt mức thu nhập 15 triệu đồng/tháng, cần có lộ trình hợp lý, gắn với tinh giản biên chế, đổi mới cơ chế tài chính công và nâng cao hiệu suất lao động. Nhưng nếu chỉ vì “ngân sách chưa đủ” mà trì hoãn mãi, thì cái giá phải trả sẽ là sự rạn nứt về niềm tin và chất lượng nhân lực trong khu vực công. Một bộ máy không giữ được người giỏi thì khó có thể nói đến hiệu quả hay đổi mới.

Đề xuất lương công chức, viên chức trên 15 triệu đồng/tháng không phải là mong muốn xa xỉ, mà là một bước đi cần thiết để bảo vệ niềm tin vào nền công vụ. Khi người lao động khu vực công được sống đủ bằng lương, họ sẽ ở lại, làm tốt hơn, và cống hiến lâu dài hơn. Và chỉ khi đó, câu chuyện tăng lương mới không còn là bài toán tài chính, mà là một cam kết về giá trị con người trong bộ máy Nhà nước.