Israel đối mặt với làn sóng phản đối của nhân loại
Quyết định mới đây của Chính phủ Israel nhằm kiểm soát thành phố Gaza đã vấp phải làn sóng chỉ trích dữ dội của quốc tế.
Các biện pháp trừng phạt đang gia tăng từ khắp nơi trên thế giới, nhắm vào đất nước và công dân Israel.
Kế hoạch hậu xung đột ở Gaza
Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu đang xúc tiến kế hoạch kiểm soát hoàn toàn Gaza với bước đi đầu tiên là kiểm soát thành phố Gaza. Nỗ lực chiến tranh được thực hiện trong bối cảnh cuộc khủng hoảng nhân đạo ngày càng trầm trọng ở dải đất này và sự lên án ngày càng tăng của quốc tế đặt ra nhiều câu hỏi lớn về kế hoạch của Israel cho giai đoạn hậu xung đột ở Gaza.
Trong kế hoạch tiếp quản thành phố Gaza, chính phủ của Thủ tướng Israel Benjamin Netanyahu tuyên bố sẽ chỉ chấm dứt chiến tranh khi năm nguyên tắc được đáp ứng. Những nguyên tắc này bao gồm phi quân sự hóa Dải Gaza, trả tự do cho các con tin còn lại do Hamas bắt giữ, giải giáp Hamas, Israel kiểm soát an ninh toàn bộ vùng lãnh thổ này; và một chính phủ dân sự thay thế (không phải Hamas hay Chính quyền Palestine) sẽ điều hành Dải Gaza.
Một số nhà phân tích cho rằng, kế hoạch hậu chiến này là bất hợp lý, cho thấy sự thiếu hoạch định của chính quyền Thủ tướng Netanyahu. Với mục tiêu kiểm soát hoàn toàn thành phố Gaza, việc chấm dứt chiến tranh dường như không có khả năng xảy ra, hoặc không thể xảy ra ngay lập tức. Câu hỏi đầu tiên được đặt ra là, có cần thiết hay có khôn ngoan khi tiếp tục sử dụng các biện pháp quân sự ở Gaza, nơi đã bị tàn phá nặng nề sau gần 2 năm xung đột không?
“Hiện tại, chúng tôi không chắc chính phủ thực sự quan tâm đến điều gì. Nếu chỉ vì an ninh của Israel, tôi không dám chắc lắm. Còn nếu chỉ vì sự tồn tại của chính phủ, tức là vì các vấn đề chính trị, thì có lẽ đây chính là kết quả”.
Đáng chú ý, Tổng tham mưu trưởng Lực lượng Phòng vệ Israel (IDF), Trung tướng Eyal Zamir, đã phản đối quyết định mở rộng hoạt động quân sự ở Gaza. Ông cảnh báo rằng bất kỳ kế hoạch nào nhằm chiếm đóng Dải Gaza sẽ "kéo Israel vào hố đen". Theo ông Zamir, Israel đã “đạt và thậm chí vượt mục tiêu của chiến dịch” ở Gaza. Trong đó, Hamas đã bị suy yếu đáng kể về mặt quân sự và các lãnh đạo cấp cao của họ đã bị hạ sát. Khi Hamas không còn là một lực lượng có tổ chức ở Gaza nữa thì giờ đây họ đang áp dụng các chiến thuật du kích. Điều này khiến một chiến dịch mở rộng trong môi trường đô thị như Thành phố Gaza trở nên nguy hiểm, dẫn tới nguy cơ thương vong lớn hơn cho IDF. Hơn nữa, việc kiểm soát hoàn toàn dải đất này sẽ mất nhiều tháng và dẫn đến vô số dân thường Palestine thiệt mạng. Ông Zamir cũng cảnh báo rằng hành động này có thể gây nguy hiểm đến tính mạng của khoảng 20 con tin Israel còn sống sót.
Câu hỏi thứ hai được đặt ra đối với kế hoạch của ông Netanyahu là liệu quân đội Israel có đủ nhân lực cho một chiến dịch như vậy không? Quân đội Israel có quy mô tương đối nhỏ, chỉ khoảng 169.000 người. Nước này phụ thuộc vào hơn 400.000 quân dự bị đã hoàn thành nghĩa vụ quân sự để tăng cường cho IDF trong trường hợp khẩn cấp. Nhưng việc đưa quân dự bị khỏi công việc thường ngày của họ trong thời gian dài sẽ gây ra những tác động tiêu cực đến nền kinh tế và gây hại cho Israel về lâu dài. Mục tiêu của ông Netanyahu nhằm làm suy yếu quyền kiểm soát của Hamas đối với Gaza tuân theo chiến lược cơ bản “dọn dẹp, giữ vững và xây dựng”.
Đầu tiên, IDF sẽ quét sạch các chiến binh Hamas khỏi một khu vực, sau đó giữ vững khu vực đó với đủ quân số để ngăn chặn Hamas quay trở lại, cuối cùng là xây dựng một môi trường mà Hamas không thể hoạt động. Ví dụ như bằng cách phá hủy các đường hầm của họ và khuyến khích sự trở lại của chính quyền dân sự. Israel không có đủ quân số IDF và quân dự bị để triển khai chiến lược này trên toàn bộ Dải Gaza. Họ cũng cần binh lính ở Bờ Tây, nơi các cuộc đụng độ giữa người định cư Do Thái và cư dân Palestine ngày càng trở nên bạo lực trong những năm gần đây.
Trong một cuộc phỏng vấn, ông Netanyahu cho biết ông hình dung quyền kiểm soát an ninh trong tương lai của Dải Gaza cuối cùng sẽ được chuyển giao cho "các lực lượng Ả Rập". Điều này dẫn đến câu hỏi thứ 3, đó là quốc gia Ả Rập nào sẽ đóng góp quân sự cho lực lượng này?
Các quốc gia Ả Rập từ lâu đã giữ lập trường rằng họ sẽ không giải quyết vấn đề Palestine thay cho Israel, cũng như sẽ không đồng ý với bất kỳ kết quả nào ở Gaza hay Bờ Tây mà người Palestine phản đối. Tóm lại, mặc dù họ phản đối Hamas, nhưng họ từ chối làm việc thay mặt cho Israel. Một quan chức Hamas, ông Osama Hamdan, mới đây cảnh báo rằng nhóm này sẽ coi bất kỳ lực lượng nào được thành lập để cai quản Gaza là lực lượng chiếm đóng có liên hệ với Israel. Bất kỳ nhân vật nào giám sát Gaza thay mặt Israel đều sẽ bị nhắm mục tiêu.
Vậy, kế hoạch dành cho dân thường ở Gaza là gì? Hồi tháng 7, Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz đã công bố kế hoạch đưa toàn bộ hai triệu người dân Gaza vào một "thành phố nhân đạo" ở phía nam dải đất này. Cựu Thủ tướng Israel Ehud Olmert ví nó như một "trại tập trung". Trong những tuần gần đây, kế hoạch này ít được nhắc đến, nhưng việc thực hiện nó chắc chắn sẽ làm trầm trọng thêm cuộc khủng hoảng nhân đạo ở Dải Gaza và khiến Israel bị cộng đồng quốc tế lên án nhiều hơn nữa. Và một điều chắc chắn nữa là không có quốc gia nào trong Liên đoàn Ả Rập sẵn sàng tiếp nhận hơn hai triệu người tị nạn Palestine.
Sự xa lánh của các đối tác toàn cầu với Israel
Bất chấp việc tuyên bố là một nền dân chủ tuân thủ luật pháp quốc tế và các quy tắc chiến tranh, danh tiếng toàn cầu của Israel đang bị hủy hoại sau chiến dịch quân sự của họ ở Gaza. Dù có sự hỗ trợ của đồng minh thân cận nhất là Mỹ thì nhà nước Do Thái vẫn phải đối mặt với cuộc khủng hoảng về uy tín quốc tế khó có thể phục hồi trong tương lai ngắn.
Thủ tướng Benjamin Netanyahu, người đã tại vị gần như liên tục từ năm 2009, hiện đang dẫn dắt liên minh cực hữu nhất trong lịch sử Israel. Trong nhiều năm, các nhà phê bình đã cảnh báo rằng ông đang đưa đất nước tới tình trạng bị cô lập tương tự Nam Phi thời kỳ phân biệt chủng tộc. Dù những cảnh báo đó chưa hoàn toàn thành hiện thực, nhưng chiến tranh ở Gaza dường như đang đẩy Israel tới gần hơn bao giờ hết với tình trạng bị quốc tế cô lập nghiêm trọng.
Trong một động thái quan trọng, Đức, nhà cung cấp vũ khí lớn thứ hai của Israel, tuyên bố sẽ ngừng mọi hoạt động xuất khẩu vũ khí cho là nhà nước Do Thái này. Tây Ban Nha và Thụy Điển đã kêu gọi đình chỉ thỏa thuận thương mại của Liên minh châu Âu với Israel, trong khi Hà Lan chính thức coi Israel là "mối đe dọa an ninh".
Trên mặt trận ngoại giao, Pháp tuyên bố sẽ công nhận Nhà nước Palestine vào tháng 9 trong một bước đi đánh dấu sự thay đổi lớn trong dư luận toàn cầu. Vương quốc Anh và Canada cũng tuyên bố sẽ thực hiện các bước đi tương tự. Thủ tướng Australia Anthony Albanese cũng vừa thông báo quyết định công nhận Palestine trong tháng 9.
Theo một cuộc thăm dò gần đây của Pew, quan điểm quốc tế về Israel hiện tiêu cực hơn là tích cực. Phần lớn những người được khảo sát vào đầu năm 2025 tại các quốc gia như Hà Lan (78%), Nhật Bản (79%), Tây Ban Nha (75%), Australia (74%), Thổ Nhĩ Kỳ (93%) và Thụy Điển (75%) cho biết họ có quan điểm không tích cực về Israel.
Những người ủng hộ truyền thống của Israel cũng chỉ trích gay gắt hành động của chính phủ ông Netanyahu. Bất chấp cam kết sâu sắc của Tổng thống Donald Trump đối với Israel, nhiều cử tri Mỹ đang nghiêm túc đặt câu hỏi về mức độ ảnh hưởng của ông Netanyahu tại Washington và giá trị viện trợ của Mỹ dành cho Israel. Theo cuộc thăm dò của Gallup vào tháng 3, chưa đến một nửa người Mỹ có thiện cảm với Israel.
Sự phản đối trong nội bộ Israel đối với các hành động quân sự ở Gaza cũng không ngừng dâng cao. “Hãy chấm dứt cuộc chiến của Bibi”. Dòng chữ được viết trên bãi biển ở thành phố Tel Aviv của Israel nhắc đến tên thường gọi của ông Netanyahu phản ánh phần cách nhìn nhận của dư luận nước này đối với chiến dịch quân sự mà ông đang cố gắng đẩy mạnh ở Gaza.
Các cuộc biểu tình diễn ra mỗi ngày trên đường phố Tel Aviv nhằm kêu gọi một giải pháp chấm dứt cuộc chiến đẫm máu ở Gaza và đưa các con tin trở về nhà như mục tiêu ban đầu mà chính quyền của ông Netanyahu tuyên bố.
“Hơn 500 cựu phi công Không quân Israel đang tập trung tại đây, kêu gọi chính phủ chấm dứt chiến tranh và thực hiện một thỏa thuận con tin. Chúng tôi phản đối việc mở rộng chiến tranh ở Gaza vì hành động này không phục vụ mục tiêu an ninh nào cho Israel và sẽ gây nguy hiểm đến tính mạng của các con tin, binh lính Israel cũng như nhiều người Palestine vô tội khác ở Gaza”.
Các video gần đây ghi lại hình ảnh những con tin Israel suy kiệt, bị giam cầm trong điều kiện tồi tệ đã khiến dư luận nước này rúng động. Một chiến dịch quân sự mở rộng kéo dài hằng tháng có thể trở thành bản án tử hình cho những con tin đang trong tình trạng sức khỏe suy giảm nghiêm trọng. Theo kết quả cuộc thăm dò gần đây của Kênh 12 của Israel, 74% người Israel ủng hộ một thỏa thuận chấm dứt chiến tranh để đổi lấy việc thả các con tin còn lại đang bị Hamas giam giữ.
Những thách thức trong việc thành lập Nhà nước Palestine
Việc công nhận một nhà nước Palestine ở một mức độ nào đó chỉ mang tính biểu tượng, báo hiệu sự đồng thuận toàn cầu ngày càng tăng về quyền của người Palestine được có một nhà nước riêng. Điều này cũng được coi là sự trừng phạt về ngoại giao đối với Israel liên quan tới chiến dịch quân sự ở Gaza. Nhưng trên thực tế, việc thành lập một nhà nước Palestine trong tương lai bao gồm Bờ Tây, Dải Gaza và Đông Jerusalem khó đạt được hơn nhiều.
Nông dân Palestine tại làng Sanniriya ở Bờ Tây cho biết họ đang bị quấy rối và bị người định cư Israel chặn đường vào đất của mình, trong bối cảnh các cuộc đụng độ và bạo lực không ngừng gia tăng.
“Nhóm người Israel định cư tại khu vực này sở hữu hàng trăm con gia súc. Họ thả chúng đi lang thang khắp vùng đất của nông dân Palestine, gặm cỏ trên cánh đồng và trên những cây ô liu, gây ra thiệt hại nghiêm trọng. Họ tuyên bố họ có quyền đối với đất đai và họ đã mua bất động sản ở đây”.
Hồi cuối tháng 5, Israel đã công bố phê duyệt 22 khu định cư Do Thái mới ở Bờ Tây, một quyết định mà Bộ trưởng Quốc phòng Israel Katz ca ngợi là "một bước đi sẽ thay đổi diện mạo của khu vực và định hình tương lai của các khu định cư trong nhiều năm tới". Tòa án Công lý Quốc tế hồi tháng 7 đã phán quyết rằng việc Israel chiếm đóng lãnh thổ Palestine trong nhiều thập kỷ là bất hợp pháp, yêu cầu dỡ bỏ tất cả các khu định cư ở Bờ Tây và Đông Jerusalem.
Tuy nhiên, phán quyết trên không thể đảo ngược thực tế rằng, Israel tiếp tục chính sách mở rộng các khu định cư của người Do Thái trên các vùng đất của người Palestine mà họ đã chiếm đóng. Từ năm 1967, Israel đã xây dựng các khu định cư này với hai mục tiêu: ngăn chặn bất kỳ sự chia cắt nào đối với Jerusalem trong tương lai, và chiếm đoạt một phần lãnh thổ đủ lớn để khiến một nhà nước Palestine trở nên bất khả thi. Hiện có hơn 500.000 người định cư ở Bờ Tây và 233.000 người ở Đông Jerusalem.
Một thách thức khác trong việc thành lập nhà nước Palestine trong tương lai là sự phức tạp về mặt địa lý. Đường phân định Dải Gaza, Bờ Tây và Đông Jerusalem không phải là biên giới được quốc tế công nhận. Thay vào đó, chúng là ranh giới ngừng bắn, được gọi là "Đường Xanh", từ cuộc Chiến tranh năm 1948, thời điểm chứng kiến sự ra đời của Israel. Tuy nhiên, trong Chiến tranh Sáu ngày năm 1967, Israel đã chiếm đóng Bờ Tây, Dải Gaza, Đông Jerusalem, Bán đảo Sinai của Ai Cập (hiện đã được trả lại) và Cao nguyên Golan của Syria. Các chính phủ Israel kế tiếp nhau đã sử dụng việc xây dựng các khu định cư trên các vùng lãnh thổ bị chiếm đóng, cùng với cơ sở hạ tầng mở rộng, để tạo ra "những sự kiện thực tế" mới. Israel củng cố quyền kiểm soát của mình đối với vùng lãnh thổ này bằng cách chỉ định đây là "vùng đất của nhà nước", nghĩa là không còn công nhận quyền sở hữu của người Palestine, càng cản trở khả năng thành lập một nhà nước Palestine trong tương lai.
Cuộc chiến giữa Israel và Hamas, khởi nguồn từ phản ứng được xem là chính đáng của Israel sau cuộc tấn công ngày 7/10/2023, đã làm bùng nổ những tranh cãi dữ dội trong dư luận toàn cầu. Ban đầu Israel nhận được sự ủng hộ mạnh mẽ, nhưng sự tàn phá ở Gaza đã khiến làn sóng cảm thông nhường chỗ cho chỉ trích. Nhiều tiếng nói trong giới quan sát và phê bình đã gọi chiến dịch quân sự kéo dài của Israel là một “cuộc diệt chủng”. Đây là một cáo buộc nghiêm trọng và mang tính chất thử thách cốt lõi về hình ảnh của Israel với tư cách là một quốc gia dân chủ.
