Dưới mái hiên nhà phố
Trong điều kiện không gian chật hẹp của những căn nhà phố ở Hà Nội, phần diện tích dưới các mái hiên nhà nhiều khi lại trở thành không gian sinh hoạt và kinh doanh, giao lưu, gặp gỡ, chuyện trò.
5h sáng trên phố Vọng Hà (phường Hồng Hà), một tiệm xôi ngồi ghé ngay mái hiên của một ngôi nhà mặt tiền sáng nào cũng rộn rã tiếng mua tiếng bán. Tận dụng khoảng thời gian sáng sớm chủ nhà còn chưa mở cửa, bà Liên đã mượn mái hiên này để mở một tiệm xôi. Đến khoảng 8-9h, chủ ngôi nhà mặt đường dậy mở cửa hàng, cũng là lúc tiệm xôi ngồi nhờ đã bán xong hàng buổi sáng.
Giống như bà Liên, vợ chồng anh Hoàng mỗi ngày đều mượn phần diện tích dưới mái hiên của một quán bia hơi để bán xôi. Chỉ cần ngồi nép dưới hiên nhà, hai cái ghế với vài thúng xôi… mỗi tháng cũng đủ để vợ chồng anh trang trải cho một gia đình nhỏ. Khác với bán rong, việc ngồi ghé dưới mái hiên này giúp tiệm xôi của anh Hoàng có một chỗ kinh doanh cố định nhưng lại không tốn nhiều chi phí mặt bằng. Và đó cũng là cách cộng sinh giữa một quán bán xôi chỉ kinh doanh buổi sáng phía bên ngoài mặt tiền và một quán bia hơi chỉ bán hàng chiều tối.
Không chỉ kinh doanh, dưới những mái hiên nhà phố còn là nơi người ta giao lưu, gặp gỡ, chuyện trò. Khoảng không gian dưới mái hiên nhà bà Vân trên phố Ô Quan Chưởng lâu nay trở thành nơi tụ tập chuyện trò mỗi sáng của các ông bà. Mái hiên tầng hai xây chìa ra phía vỉa hè, một dạng tận dụng không gian phổ biến của nhà phố, vô hình trung lại tạo thành một phần diện tích vỉa hè phía dưới được che chắn khỏi nắng mưa, vừa vặn thích hợp cho một chiếc bàn nhựa, vài cái ghế nhựa, một ấm trà và những người hàng xóm quây quần chuyện trò ngắm phố.
Trong điều kiện không gian chật hẹp của những căn nhà phố, phần diện tích dưới các mái hiên nhà nhiều khi lại trở thành không gian sinh hoạt và kinh doanh. Chỉ những người ở phố mới quen với việc phần diện tích ít ỏi dưới hiên nhà lại có nhiều tác dụng đến như vậy. Ở nhiều con phố, hầu như không có hiên nhà nào bỏ trống: hoặc kinh doanh, hoặc cho thuê, hoặc để xe máy... - một giải pháp tình thế không chính thức cho những căn nhà phố.
Khi những mái hiên được trưng dụng một cách triệt để thì người dân cũng có thể tạo ra cả một khu chợ dân sinh dưới những mái hiên. Hà Nội không hiếm những khu chợ như thế: từ chợ lâu đời trong phố cổ như chợ Thanh Hà, đến những chợ cóc dân sinh rải rác khắp các khu dân cư Thành Công, Láng Hạ, Định Công, Thanh Xuân… với những mẹt hàng xếp gọn ghẽ ghé vào dưới mái hiên. Ở đó, người ta mua bán nhộn nhịp và tấp nập ngày này qua tháng khác, mùa nọ sang mùa kia. Một nhịp sống lặp đi lặp lại đầy sôi động dưới những mái hiên nhà.
Để nói về cách người Hà Nội tận dụng phần không gian khiêm tốn này vào sinh hoạt thường ngày thì thật phong phú. Từ những căn nhà phố đẹp, nhìn ra đường, với những mái hiện thơ mộng sẽ là một quán café hoặc một quán ăn đường phố. Dưới những mái hiên ấy, dân bản địa cũng như khách du lịch, người trẻ cho đến người già,... ngồi ngắm đường phố, thưởng thức cà phê và thả hồn lãng đãng theo cảnh trí mộng mơ ngay dưới những mái hiên. Một cách xô bồ nhất hay một cách lãng đãng nhất - đó là cách người Hà Nội tận dụng phần không gian dưới những mái hiên nhà để duy trì cuộc sống. Và cứ thế, năm này qua năm khác, nhịp sống của thành thị cứ chảy trôi, thay đổi và dễ thấy ngay dưới những mái hiên nhà phố.
