EU phơi bày chia rẽ với mục tiêu ủng hộ Ukraine
Kế hoạch của Liên minh châu Âu (EU) nhằm cấp khoản vay trị giá 140 tỷ euro (tương đương 160 tỷ USD) dành cho Ukraine đã không được thông qua sau khoảng 16 tiếng đàm phán.
Kế hoạch đầy tham vọng của EU, được bảo đảm bằng tài sản Nga bị đóng băng, đã không giành được sự ủng hộ rộng rãi. Qua đó phơi bày sự chia rẽ sâu sắc giữa các quốc gia trong liên minh về cuộc chiến kéo dài hơn 3 năm qua ở Ukraine.
Ngày 19/12, các nhà lãnh đạo EU đã nhất trí huy động một khoản vay trị giá 90 tỷ euro, tương đương 105 tỷ USD trên thị trường vốn, nhằm tài trợ cho Ukraine trong 2 năm tới. Khoản vay sẽ được EU vay từ thị trường vốn, với tài sản đảm bảo là các tài sản bị phong tỏa của Ngân hàng Trung ương Nga, hiện rơi vào khoảng 210 tỷ euro đang nằm tại tổ chức tài chính Euroclear ở Bỉ. Ukraine sẽ chỉ phải hoàn trả khoản vay này sau khi Nga thực hiện nghĩa vụ bồi thường thiệt hại. Trong trường hợp Nga không bồi thường, số tiền từ các tài sản bị đóng băng sẽ được sử dụng để tất toán khoản nợ.
Việc thông qua khoản vay này đã không diễn ra theo cách mà một số nhà lãnh đạo EU mong muốn. Tuy nhiên, việc đạt được nhất trí về kế hoạch có thể được coi là một thắng lợi cho EU, cũng như mang lại cứu cánh quan trọng cho nền tài chính công đang tan vỡ của Ukraine, khi ngân khố nước này có nguy cơ cạn kiệt ngay từ đầu năm sau.
Kế hoạch ban đầu của EU là sử dụng một phần trong số tài sản của Nga đang bị đóng băng ở châu Âu. Các nhà lãnh đạo EU đã làm việc xuyên đêm 18/12 để trấn an Bỉ rằng, họ sẽ bảo vệ nước này khỏi bất kỳ sự trả đũa nào của Nga nếu Bỉ ủng hộ kế hoạch "vay tiền bồi thường chiến tranh". Nhưng khi các cuộc đàm phán rơi vào bế tắc, các nhà lãnh đạo EU đã chọn phương án vay tiền trên thị trường vốn. Theo thỏa thuận vừa đạt được, kế hoạch này sẽ không tạo ra bất kỳ nghĩa vụ tài chính nào đối với Cộng hòa Séc, Hungary và Slovakia. Ba quốc gia này trước đó đã tuyên bố không ủng hộ việc sử dụng ngân sách EU để tài trợ cho Ukraine.
Việc mất nhiều tuần tranh cãi về kế hoạch sử dụng tài sản Nga bị đóng băng để rồi cuối cùng thất bại, có thể khiến nhiều người cho rằng cấu trúc cồng kềnh và sự đa dạng tiếng nói của EU vẫn là rào cản đối với hành động nhanh chóng, ngay cả trong những thời điểm khẩn cấp. Do đó, đây có thể coi là bước lùi đối với Thủ tướng Đức Friedrich Merz và Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen, những người ủng hộ mạnh mẽ kế hoạch này.
Nỗ lực ngoại giao của EU diễn ra trong bối cảnh Tổng thống Mỹ Donald Trump chỉ trích các nhà lãnh đạo châu Âu là "yếu đuối". Phát biểu này của ông Trump được đưa ra chỉ vài ngày sau khi Chiến lược An ninh Quốc gia mới của chính quyền Tổng thống Trump cáo buộc châu Âu bị mắc kẹt trong khủng hoảng chính trị và thiếu tự tin. Từ thời điểm xung đột Nga - Ukraine bắt đầu vào năm 2022, Mỹ cùng các đồng minh đã phong tỏa khoản tài sản trị giá từ 300 đến 350 tỷ USD thuộc sở hữu của Nga để trừng phạt Moscow. Ước tính khoảng 210 tỷ euro trong số tài sản đang bị đóng băng này được giữ tại Euroclear, một kho lưu ký chứng khoán có trụ sở tại Brussels, Bỉ.
Về phía Nga, người phát ngôn Điện Kremlin Dmitri Peskov cảnh báo việc tịch thu tài sản của Nga sẽ dẫn đến các hệ lụy pháp lý, trong đó có việc truy tố những người đưa ra quyết định và cả những người thực hiện. Phát biểu trước báo giới ngày 19/12, ông Peskov nhấn mạnh Moscow đã nhiều lần khẳng định bất kỳ hành động nào liên quan đến việc trưng thu tài sản của Nga đều sẽ bị đáp trả.
