ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Trong muôn trùng mỏi mệt, tôi lại nhớ về buổi chiều mình ở trong rừng nơi gió còn vương hơi ẩm, khe suối thì thầm. Thiên nhiên vẫn kể chuyện theo cách riêng.

Trong chuyến lên rừng hôm ấy tôi đã lắng nghe câu chuyện bên bờ khe nhỏ. Câu chuyện không có lời, chỉ là tiếng nước chảy qua những viên đá phủ rêu, tiếng gió khẽ chạm vào tán lá già, và mùi ngai ngái của đất đang thở ra hơi ẩm. Chung quanh, chỉ có rêu mềm như những trang sách cũ, lá mục như những mảnh thư còn lưu lại dấu tích của mùa qua. Tất cả kết lại thành một bản hòa âm lặng lẽ, như thể rừng đang mở một cuốn nhật ký không chữ, chỉ dành cho những ai chịu ngồi xuống và lắng nghe.

Nắng xuyên qua tầng lá rậm rạp, rơi xuống vài vệt vàng run rẩy trên nền rừng. Ánh sáng ấy lay động, như bàn tay ai đó đang gõ nhịp lên mặt đất, đánh thức những chi tiết nhỏ bé tưởng đã bị quên lãng. Ở đó, tán dương xỉ vươn ra, xanh rì, mảnh mai mà kiêu hãnh. Không rực rỡ như lan, không uy nghi như tùng bách, chỉ len lỏi, âm thầm mà có khắp mọi nơi. Và tôi có cảm giác: câu chuyện bên khe suối hôm ấy không phải về nước, về gió hay về nắng, mà chính là về dương xỉ – loài cây âm thầm kể chuyện bằng màu xanh bền bỉ của mình.

Tôi cúi xuống chạm tay vào một bẹ lá non, thấy ẩm mát, thấy ngập ngừng như một sinh linh nhỏ bé đang thở. Không ai trồng dương xỉ, cũng chẳng ai chăm bón. Nó mọc lên từ đất ẩm, từ rêu mục, từ tàn tích của mùa cũ. Không tranh với ai, không thua ai. Người đi rừng thường chẳng để ý. Mà nếu có nhìn, cũng dễ quên, bởi nó không có hoa, không có hương, chẳng có gì để làm duyên. Nhưng có lẽ ít ai biết: chính những bụi dương xỉ ấy là thứ giữ đất ở lại với rừng.

Tôi nhớ một lần đi qua con suối cạn. Ở giữa những hốc đá, chỗ rễ cây vắt ngang, có một khóm dương xỉ mọc nghiêng. Lá nó rách vài chỗ, cuống hơi lệch sang bên, như vừa chống chọi xong một mùa mưa dữ. Thế mà nó vẫn xanh. Xanh một cách nhẹ nhõm, như thể chỉ cần thế là đủ để sống tiếp. Không ai tưới, không ai gọi tên, lá vẫn mở. Âm thầm mà kiên nhẫn, như một phần lặng lẽ của đời sống, không cần ai xác nhận.

Tôi tự hỏi: làm sao cây dương xỉ có thể tồn tại giữa núi rừng khắc nghiệt đến vậy? Câu trả lời nằm trong sự im lặng của rừng, không cần nói, nhưng vẫn thấu. Có lẽ, dương xỉ đã học cách sống như núi: bền bỉ và lặng thầm. Khi bị giẫm lên, nó không gãy. Khi bóng tối phủ trùm, nó không tàn. Nó chỉ chờ. Và hồi sinh. Như một trí nhớ cổ xưa của rừng, một ký ức không bao giờ mất đi.

Người ta bảo, dương xỉ là một trong những loài thực vật cổ nhất, đã từng có mặt từ thời khủng long. Nghĩa là, nó đã đi qua bao thay đổi khốc liệt của đất trời, bao mùa lũ, mùa khô, mùa băng giá. Nó không cần phải thắng ai. Nó chỉ cần hiện diện.

Và tôi chợt nghĩ đến đời người. Bao lần ta mỏi mệt chỉ vì muốn rực rỡ như người khác. Bao lần ta tưởng mình lạc lõng, chỉ vì không được đứng nơi có ánh đèn. Nhưng ta đâu biết, chỉ cần giống như cây dương xỉ, được sống đúng cuộc đời của chính mình thôi là đủ. Không cần cao giọng, không cần tranh phần, vẫn có thể vững vàng mà đi qua năm tháng.

Chiều hôm ấy, khi mặt trời nghiêng dần về bên kia núi, tôi rời khỏi rừng. Những bụi dương xỉ vẫn lặng im dưới bóng râm, như chưa từng để tâm đến bước chân người. Nhưng tôi biết, đã có một cuộc đối thoại vừa diễn ra. Trong một buổi chiều không ai nói, tôi đã nghe tiếng rừng, và nhìn thấy giấc mơ xanh của dương xỉ, giấc mơ về sự sống giản dị mà bền lâu.

Có lẽ, đời người cũng chỉ cần thế: một chỗ đứng nhỏ bé nhưng vững vàng, một cách sống âm thầm nhưng đầy nội lực. Không cần rực rỡ để được nhớ đến, chỉ cần lặng lẽ xanh, chỉ chừng ấy thôi cũng đủ làm cho cuộc đời này bình yên hơn, đáng sống hơn.

Và rồi, tôi chợt nhận ra: đôi khi, ánh sáng không phải là được chiếu rọi, mà là khả năng tự phát sáng trong tĩnh lặng. Giấc mơ của dương xỉ vì thế không chỉ là giấc mơ xanh, mà còn là lời nhắc nhở dịu dàng dành cho tôi rằng: chỉ cần là chính mình, mạnh mẽ sống trọn vẹn cuộc đời mình, ta đã là một phần không thể thiếu của cuộc sống này.

Kim Ánh