ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Năm 2020, Singapore đưa vào vận hành nền tảng số GoBusiness - một cổng duy nhất để doanh nghiệp làm mọi thứ: đăng ký kinh doanh, xin giấy phép, điều chỉnh ngành nghề. Thời gian xử lý hàng loạt thủ tục giảm từ vài tuần xuống vài ngày, nhiều loại giấy phép trước đây phải qua 3 - 4 cơ quan thì nay gom về một đầu mối, thực hiện hoàn toàn trực tuyến. Singapore phát đi một thông điệp rất rõ: “Doanh nghiệp sinh ra là để kinh doanh, không phải để chạy giấy tờ”. Và chính những thay đổi nhìn qua tưởng là kỹ thuật đó đã góp phần giữ Singapore trong nhóm nền kinh tế có môi trường kinh doanh cạnh tranh hàng đầu thế giới.

Hà Nội cũng đang chọn một hướng đi tương tự: 100% thủ tục hành chính liên quan đến doanh nghiệp đủ điều kiện sẽ được cung cấp dưới hình thức dịch vụ công trực tuyến toàn trình, với mục tiêu trên 95% hồ sơ nhóm này được tiếp nhận và xử lý hoàn toàn online. Nói cách khác, từ khâu nộp, xử lý, phê duyệt đến trả kết quả đều diễn ra trên môi trường số, không còn “nộp online rồi lại phải đến nộp bản giấy”, không còn cảnh doanh nghiệp nửa ngày chỉ để “đem hồ sơ lên cơ quan cho chắc”.

Nếu nhìn cho kỹ, đây không chỉ là chuyện tiện hay không tiện. Nó là câu chuyện giảm chi phí giao dịch cho nền kinh tế. Mỗi lần doanh nghiệp làm thủ tục là một lần phải bỏ chi phí thời gian, nhân sự, đi lại, chờ đợi. Chi phí đó không hiện ra ngay trong báo cáo tài chính, nhưng nó nằm trong giá thành, trong năng suất và trong quyết định có mở rộng đầu tư thêm hay không. Khi Hà Nội đặt mục tiêu tái cấu trúc 10 - 20% thủ tục đang trực tuyến một phần trong năm 2025, tiến tới 50% vào năm 2026 để chuyển lên toàn trình, đó là thành phố đang cố gắng cắt giảm loại chi phí “vô hình” nhưng rất thật này.

Với doanh nghiệp, tác động đầu tiên và rõ nhất là thời gian quay vòng của quyết định. Một giấy phép chậm 10 ngày có thể khiến một hợp đồng bị lùi, một cơ hội kinh doanh bị bỏ lỡ, một kế hoạch khai trương bị dời sang quý sau. Khi quy trình được chuẩn hóa, đẩy lên môi trường số, doanh nghiệp có thể lập kế hoạch chắc chắn hơn, ít “dự phòng rủi ro thủ tục” hơn. Với doanh nghiệp nhỏ và vừa, việc không phải bố trí người chuyên đi làm thủ tục, không phải đóng cửa cửa hàng để đi nộp hồ sơ cũng là một khoản tiết kiệm đáng kể.

Tác động thứ hai là minh bạch và giảm bất định. Thủ tục trực tuyến toàn trình đi kèm với việc số hóa quá trình xử lý: hồ sơ đang ở bước nào, ai thụ lý, dự kiến thời gian trả kết quả… đều hiển thị trên hệ thống. Trong kinh tế, “chi phí bất định” - không biết mình sẽ chờ bao lâu, cần thêm gì, hồ sơ có bị “mắc” hay không… là thứ khiến doanh nghiệp ngại mở rộng đầu tư, nhất là các quyết định dài hạn. Khi mức độ minh bạch cao lên, cảm giác rủi ro khi làm việc với bộ máy công quyền giảm đi, niềm tin tăng lên. Và niềm tin luôn là một trong những “tài sản mềm” quan trọng nhất của môi trường kinh doanh.

Tác động thứ ba nằm ở quy mô toàn nền kinh tế. Khi thủ tục hành chính nhanh hơn, chi phí tuân thủ giảm xuống, sức cạnh tranh của cả thành phố trong việc thu hút đầu tư sẽ tăng lên. Nhà đầu tư không chỉ nhìn vào quy mô thị trường hay hạ tầng giao thông, họ nhìn cả vào thời gian thành lập doanh nghiệp, thời gian xin đất, thời gian được cấp phép xây dựng, vận hành dự án. Mỗi ngày thủ tục được rút ngắn là một ngày dòng vốn được đưa vào sản xuất kinh doanh thay vì “nằm chờ trên bàn giấy tờ”. Với một đô thị như Hà Nội, nơi lượng doanh nghiệp và dự án đầu tư rất lớn, lượng thời gian tích lũy được tiết kiệm từ hàng trăm nghìn hồ sơ mỗi năm chính là một nguồn lực tăng trưởng mới.

Trong kế hoạch lần này, Hà Nội sẽ rà soát, tái cấu trúc thủ tục, chuẩn hóa quy trình, nâng cấp hệ thống thông tin, số hóa hồ sơ và kết quả, tích hợp với Cổng Dịch vụ công quốc gia, giao rõ trách nhiệm cho Sở Khoa học và Công nghệ trong bảo đảm hạ tầng công nghệ, an toàn thông tin và Trung tâm Phục vụ hành chính công thành phố trong việc điều phối, hỗ trợ doanh nghiệp. Tức là, Thành phố không chỉ chuyển kênh tiếp nhận mà đang thay đổi cách vận hành bên trong.

Dĩ nhiên, sẽ không có câu chuyện “bấm một nút là xong”. Thách thức không nhỏ nằm ở việc doanh nghiệp có quen và có tin vào dịch vụ công trực tuyến hay không và đội ngũ cán bộ có thực sự thay đổi thói quen làm việc hay không. Nếu hệ thống số chỉ đóng vai trò “cửa nhận hồ sơ điện tử” còn bên trong vẫn xử lý như cũ, in ra, chuyển tay, chờ ký… thì lợi ích sẽ bị giảm rất nhiều. Nhưng nếu quyết tâm tổ chức lại quy trình, đào tạo lại con người, thì dịch vụ công trực tuyến toàn trình sẽ không chỉ là một công cụ, mà là bước đệm để xây dựng một nền hành chính kinh tế số - nơi dữ liệu và quy trình số đồng hành cùng doanh nghiệp.

Ở tầng sâu hơn, câu chuyện này không chỉ là “Hà Nội tiện hơn hay chưa”, mà là Hà Nội muốn đứng ở đâu trong bản đồ cạnh tranh giữa các đô thị. Một thành phố muốn thu hút các doanh nghiệp công nghệ, các tập đoàn dịch vụ, các dòng vốn đầu tư mới… cần chứng minh được rằng: nơi đây, thủ tục hành chính không phải là rào cản, mà là dịch vụ hỗ trợ cho hoạt động kinh tế. Mục tiêu 100% thủ tục hành chính liên quan đến doanh nghiệp thực hiện trực tuyến toàn trình, nếu làm đến nơi đến chốn, sẽ là một lời khẳng định mạnh mẽ theo hướng đó.

Khi doanh nghiệp bớt thời gian chạy thủ tục, họ có thêm thời gian để nghĩ về sản phẩm, khách hàng, thị trường. Khi bộ máy hành chính bớt bận rộn với xử lý giấy tờ, họ có thêm thời gian để làm những việc có giá trị gia tăng cao hơn: tư vấn, hoạch định chính sách, hỗ trợ phát triển ngành. Nói một cách đơn giản: dịch vụ công trực tuyến toàn trình không chỉ mang lại vài cú nhấp chuột ít hơn, mà nếu làm đúng, nó có thể rút ngắn khoảng cách giữa ý tưởng kinh doanh và ngày doanh nghiệp chính thức được vận hành. Và chính khoảng cách được rút ngắn đó, trong thời đại cạnh tranh bằng tốc độ như hiện nay, là một lợi thế không nhỏ với Hà Nội.