Israel tập kích Hamas tại Qatar, nỗ lực ngừng chiến sụp đổ
Israel đã tấn công các lãnh đạo cấp cao của Hamas ở Doha, Qatar. Cuộc tấn công “vượt lằn ranh đỏ” của Israel làm dấy lên sự lo ngại về an ninh khu vực và tương lai thỏa thuận ngừng bắn ở Gaza.
Chiều ngày 9/9 (giờ địa phương), khoảng 10 vụ nổ đã xảy ra tại khu vực Katara, phía Bắc thủ đô Doha của Qatar. Lực lượng Phòng vệ Israel và Cơ quan An ninh Tổng hợp của Israel (Shin Bet) đã nhận trách nhiệm về các vụ tấn công tại Doha.
"Hành động chống lại các thủ lĩnh khủng bố hàng đầu của Hamas là một chiến dịch hoàn toàn độc lập của Israel. Israel khởi xướng, Israel chỉ đạo và Israel chịu hoàn toàn trách nhiệm".
Cơ quan tình báo nội địa Shin Bet của Israel đã công bố hình ảnh Thủ tướng Benjamin Netanyahu trong phòng điều hành tại thời điểm xảy ra vụ tấn công ở Qatar.
Các quan chức Israel xác nhận rằng, mục tiêu của vụ tấn công là nhằm vào văn phòng của các lãnh đạo cấp cao của Hamas, bao gồm cả Khalil al-Hayya - thủ lĩnh của Hamas ở khu vực Gaza. Truyền thông Israel đưa tin rằng, nhóm Hamas từ lâu đã có căn cứ chính trị tại nhiều quốc gia trong khu vực, trong đó có cả căn cứ tại Qatar.
Trong khi đó, một số nguồn tin khẳng định, mục tiêu của Israel là nhóm đàm phán của Hamas, vốn đang thảo luận về đề xuất mới nhất của Mỹ liên quan đến kế hoạch ngừng bắn giữa Israel và Hamas ở dải Gaza. Qatar và Ai Cập là các địa điểm tổ chức các cuộc đàm phán về ngừng bắn ở Gaza.
Israel và Hamas gần đây đã bắt đầu một vòng đàm phán gián tiếp mới tại Doha, Qatar. Ngày 18/8, Hamas đã tuyên bố đồng ý với đề xuất ngừng bắn 60 ngày ở Dải Gaza do Ai Cập và Qatar đưa ra, tuy nhiên Israel chưa đồng ý. Hôm 8/9, Hamas cũng cho biết sẵn sàng ngồi vào bàn đàm phán sau khi Mỹ hối thúc Hamas chấp nhận đề xuất mới mà Mỹ đưa ra. Theo đề xuất mới của Mỹ, Hamas sẽ trả tự do cho toàn bộ con tin còn lại để đổi lấy hàng nghìn tù nhân Palestine. Sau đó, các cuộc đàm phán về chấm dứt xung đột sẽ được tiến hành trong thời gian diễn ra lệnh ngừng bắn tại Gaza.
Cuộc tấn công của Israel vào Doha là bằng chứng mới nhất cho thấy Thủ tướng Israel Netanyahu coi trọng việc xóa sổ hoàn toàn Hamas - một nhiệm vụ dường như bất khả thi hơn là việc trả tự do cho các con tin.
Qatar và quốc tế lên án mạnh mẽ
Mặc dù phía Israel cho biết, trước khi tấn công đã thực hiện các biện pháp để giảm thiểu thiệt hại cho dân thường. Tuy nhiên, chưa xét đến mục tiêu của cuộc tấn công, chỉ nói riêng về phạm vi thì Israel đã vi phạm luật quốc tế khi tấn công vào lãnh thổ một quốc gia khác. Vì vậy cuộc tấn công này đã vấp phải sự phản đối mạnh mẽ của lãnh đạo các nước trong khu vực và quốc tế, cho rằng cuộc tấn công này là vi phạm chủ quyền lãnh thổ và an ninh của Qatar.
Các cơ quan nhà nước của Qatar đã lên án cuộc tấn công của Israel là “hèn nhát”, khi nhắm vào “các tòa nhà dân cư - nơi một số thành viên bộ chính trị Hamas sinh sống”.
"Nhà nước Qatar lên án mạnh mẽ cuộc tấn công 'hèn nhát' của Israel nhắm vào các tòa nhà dân cư - nơi ở của một số thành viên chính trị Hamas tại thủ đô Doha của Qatar. Nhà nước Qatar khẳng định sẽ không dung thứ hành vi liều lĩnh này của Israel và việc tiếp tục can thiệp vào an ninh khu vực, cũng như bất kỳ hành động nào nhắm vào an ninh và chủ quyền của Qatar”.
Bộ ngoại giao Qatar tuyên bố rằng, vụ tấn công hình sự này cấu thành hành vi vi phạm tất cả luật pháp và chuẩn mực quốc tế một cách trắng trợn, đồng thời gây ra mối đe dọa nghiêm trọng đến an ninh và an toàn của người dân Qatar. Tuyên bố nêu rõ, Bộ Quốc phòng Qatar đã thực hiện các biện pháp khẩn cấp để đảm bảo an ninh khu vực. Qatar đang điều tra vụ tấn công và sẽ công bố thêm chi tiết.
Về phía Hamas, Ban Chính trị của tổ chức này cho biết, ban lãnh đạo cấp cao của Hamas đã sống sót sau cuộc tấn công, dù phía Israel khẳng định đã tiêu diệt được các thủ lĩnh cấp cao của nhóm này.
"Chúng tôi xin khẳng định rằng, ban lãnh đạo của phong trào (Hamas) đã vượt qua được âm mưu hèn nhát này và ban lãnh đạo của phong trào hiện đang rất khỏe mạnh”.
Tuy nhiên, Hamas thừa nhận, vụ tấn công khiến ít nhất năm thành viên Hamas thiệt mạng, trong đó có con trai của Khalil al-Hayya, một lãnh đạo cấp cao của nhóm này.
Tổng thống Mỹ Donald Trump hôm 9/9 cho biết, ông cảm thấy "rất tệ" về cuộc không kích của Israel vào các mục tiêu của Hamas ở Qatar và nhấn mạnh cuộc tấn công không thúc đẩy mục tiêu của Israel hay Mỹ.
“Chính quyền Trump đã được quân đội Hoa Kỳ thông báo rằng, Israel đang tấn công Hamas, rất không may là tổ chức này lại nằm ở một khu vực của Doha, thủ đô của Qatar. Việc đơn phương ném bom bên trong Qatar - một quốc gia có chủ quyền và là đồng minh thân cận của Hoa Kỳ, đang nỗ lực hết sức và dũng cảm chấp nhận rủi ro cùng chúng tôi để làm trung gian hòa bình, sẽ không thúc đẩy các mục tiêu của Israel hay Hoa Kỳ”.
Trong khi đó, Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres lên án cuộc tấn công, gọi đây là “sự vi phạm trắng trợn chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Qatar”.
"Chúng ta vừa biết về các cuộc tấn công của Israel vào Qatar - một quốc gia đã và đang đóng vai trò rất tích cực trong việc đạt được lệnh ngừng bắn và trả tự do cho tất cả các con tin. Tôi lên án hành động vi phạm trắng trợn chủ quyền và toàn vẹn lãnh thổ của Qatar. Tất cả các bên phải nỗ lực hướng tới một lệnh ngừng bắn vĩnh viễn, chứ không phải phá hủy nó".
Hàng loạt quốc gia phương Tây như Pháp, Anh, Tây Ban Nha, Canada và các quốc gia trong khu vực như Iran, Ả rập Xê út, Ai Cập cũng đã lên án các cuộc không kích của Israel vào Qatar, coi đây là một sự mở rộng bạo lực không thể chấp nhận được và là sự xúc phạm đến chủ quyền của Qatar. Bất kể mục tiêu là gì, những cuộc tấn công như vậy đều gây ra nguy cơ nghiêm trọng làm leo thang xung đột trên toàn khu vực và trực tiếp gây nguy hiểm cho những nỗ lực thúc đẩy hòa bình và an ninh, đảm bảo việc thả tất cả con tin và đạt được lệnh ngừng bắn lâu dài.
Vai trò trung gian của Mỹ và Qatar lung lay
Cùng với Mỹ, những năm gần đây, Qatar cũng đang hướng tới gia tăng ảnh hưởng toàn cầu thông qua việc làm trung gian hòa giải một số cuộc xung đột cũng như căng thẳng trên thế giới. Kể từ khi xung đột tại Gaza nổ ra từ tháng 10/2023, Qatar cùng với Mỹ và Ai Cập đã nỗ lực làm trung gian cho một lệnh ngừng bắn giữa Israel và Hamas. Tuy nhiên, cuộc tấn công của Israel vào thủ đô của Qatar có thể làm suy giảm vai trò trung gian của Qatar, Mỹ và có thể ảnh hưởng đến tiến trình hướng đến một lệnh ngừng bắn cho Dải Gaza.
Dù trước đó bày tỏ sự ủng hộ mạnh mẽ đối với chiến dịch quân sự của Israel ở Gaza, nhưng Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết, ông không được thông báo trước về kế hoạch không kích lần này. Ông Trump cho biết, chỉ biết tin thông qua báo cáo từ quân đội Mỹ rằng, "Israel đang tấn công Hamas tại một khu vực thuộc Doha".
Ông Trump đã chỉ đạo đặc phái viên Mỹ Steve Witkoff cảnh báo Qatar về cuộc tấn công sắp xảy ra nhưng đã quá muộn để ngăn chặn. Tuy nhiên, phía Qatar đã bác bỏ những tuyên bố từ Nhà Trắng. Thủ tướng Qatar Sheikh Mohammed bin Abdulrahman Al Thani cho biết, cuộc gọi đầu tiên từ phía Mỹ chỉ đến “10 phút sau khi vụ tấn công xảy ra”, trái ngược với tuyên bố của ông Trump rằng ông đã chỉ đạo thông báo cho Doha “ngay lập tức”. Qatar đồng thời cho rằng, cuộc tấn công là một sự phản bội trước những nỗ lực trung gian của Qatar.
"Vụ tấn công là một hành động phản bội 100%. Không ai biết cho đến khi nó xảy ra. Tất cả thông tin đang lan truyền hôm nay, dù là tin đồn hay lời nói dối do ông Netanyahu bịa đặt, đều là sai sự thật".
Ông Trump cho biết, ngay sau vụ tấn công, ông đã có cuộc trao đổi trực tiếp với Thủ tướng Al Thani và Quốc vương Qatar để trấn an rằng, những sự việc tương tự sẽ không tái diễn. Tuy nhiên, giới quan sát nhận định vụ việc có thể tạo ra căng thẳng mới trong quan hệ giữa Mỹ và Qatar.
“Tôi nghĩ tổng thống Trump chắc chắn đang nỗ lực kiểm soát thiệt hại. Ông ấy rõ ràng hiểu và lắng nghe sự tức giận mà Qatar đã bày tỏ về cuộc tấn công của Israel. Và tôi nghĩ ông ấy đang tìm cách làm những gì có thể để nhấn mạnh rằng Hoa Kỳ không hề và không chấp thuận cuộc tấn công; đồng thời cố gắng xoa dịu cơn giận của Qatar để Qatar có thể quay trở lại vai trò trung gian quan trọng mà họ đã từng đảm nhiệm”.
Các nhà quan sát cũng cho rằng, Israel rõ ràng không mấy quan tâm đến lợi ích an ninh quốc gia của Mỹ khi tấn công vào đồng minh của Mỹ. Vì vậy cuộc tấn công này có thể ảnh hưởng quan hệ giữa Mỹ và Isarel và cũng có thể làm suy yếu vai trò trung gian của Mỹ trong khu vực.
Đối với cá nhân Tổng thống Mỹ Donald Trump, mặc dù các sự kiện ở Trung Đông khó có thể gây ảnh hưởng nhiều đến vận mệnh chính trị của ông ở trong nước, nhưng cuộc tấn công giữa ban ngày của Israel ở Doha có thể hủy hoại hình ảnh của ông như một nhà lãnh đạo cứng rắn, với mong muốn trở thành một nhà kiến tạo hòa bình toàn cầu.
Về phía Qatar, quốc gia vùng Vịnh này từ lâu đã đóng vai trò trung gian hòa giải cả ở Trung Đông và xa hơn nữa. Qatar có mối quan hệ tốt đẹp với các quốc gia đối đầu nhau, như Mỹ và Iran. Tuy nhiên, quốc gia vùng Vịnh này đang rơi vào thế bế tắc khi làm trung gian hòa giải cho Israel và Hamas. Một mặt, Qatar muốn ràng buộc với những lợi ích chiến lược chung với Israel. Qatar và các quốc gia vùng Vịnh vẫn duy trì mối quan hệ quân sự chặt chẽ với Israel và Mỹ. Một mặt khác, Qatar lại phải đối mặt với áp lực trong nước và khu vực trong việc thể hiện sự đoàn kết với người Palestine. Sự hiện diện của nhiều nhà lãnh đạo Hamas tại Doha đồng nghĩa với việc thành phố này đã trở thành địa điểm cho các cuộc đàm phán nhằm chấm dứt cuộc chiến của Israel ở Gaza.
Đây là lần đầu tiên Israel phát động một cuộc tấn công trực tiếp vào một quốc gia Ả Rập vùng Vịnh. Hành động đó, ngay cả khi bề ngoài nhắm vào Hamas, nhưng có thể sẽ làm gia tăng căng thẳng không chỉ với Qatar mà còn gây áp lực ngày càng lớn lên những tính toán của các quốc gia Ả Rập vùng Vịnh trong các mối quan hệ với Israel.
"Có thể nhận ra đây là một tình huống bế tắc. Israel kỳ vọng Qatar sẽ là một bên trung gian. Nhưng Qatar đã không đóng vai trò trung gian thực sự. Qatar tiếp tục tài trợ khủng bố và để Hamas tiếp tục hiện diện tại các vùng lãnh thổ này. Trong cuộc chiến với Hezbollah và Hamas, Israel đã tấn công vào ban lãnh đạo để chấm dứt chiến tranh. Nhưng với Hamas, Israel không làm được vì ban lãnh đạo Hamas được Qatar bảo vệ. Vì vậy, có một sự thù địch ngày càng gia tăng giữa Israel và Qatar".
Mặc dù bế tắc, nhưng sau cuộc tấn công, Thủ tướng Qatar Al-Thani vẫn khẳng định rằng, các nỗ lực hòa giải là một phần bản sắc của Qatar và không gì có thể ngăn cản vai trò của Qatar trong vấn đề này.
"Hòa giải trong ngoại giao là một phần bản sắc của Qatar. Và điều này sẽ tiếp tục và không gì có thể ngăn cản chúng tôi kiên trì vai trò này trong các vấn đề khác nhau trong khu vực, nhằm đạt được sự ổn định của khu vực và cuối cùng là sự ổn định của người dân chúng ta".
Cuộc tấn công của Isarel vào Qatar đã làm suy yếu những nỗ lực của cộng đồng quốc tế và các bên liên quan trong khu vực nhằm chấm dứt xung đột ở Gaza, khiến cho triển vọng ngừng bắn càng trở nên xa vời hơn. Cuộc tấn công này đã không đạt được mục tiêu là tiêu diệt lãnh đạo cấp cao của Hamas. Và kết quả gần như chắc chắn là Israel sẽ tăng cường tấn công Dải Gaza để thực hiện mục tiêu của mình, bất chấp việc điều này khiến Israel ngày càng bị quốc tế cô lập.
