Điện mặt trời áp mái: Nguồn lực chưa được đánh thức
Điện mặt trời áp mái đang nổi lên như nguồn điện tự sinh, nếu tận dụng tốt sẽ trở thành lực đỡ quan trọng cho nền kinh tế trong giai đoạn tăng trưởng hai con số 2026 – 2030.
Trong đợt nắng nóng đầu tháng 8/2025, hệ thống điện quốc gia ghi nhận công suất cực đại kỷ lục 54.500 MW – tăng 10% so với cùng kỳ 2024. Con số này cho thấy nhu cầu điện vẫn tăng nhanh và liên tục qua các năm.
Tại hai nhà máy lớn nhất của doanh nghiệp Woodsland, hệ thống điện mặt trời áp mái với công suất khoảng 11,8 MWp tạo ra tới 7,9 triệu kWh mỗi năm, đáp ứng gần 50% nhu cầu điện sản xuất tại chỗ. Nhờ đó, chỉ sau hơn 4 năm, doanh nghiệp đã hoàn vốn được khoảng 70% chi phí đầu tư ban đầu, trong khi các đơn hàng xanh từ những thị trường khó tính đang dần cải thiện.
Không chỉ là lợi ích kinh tế, đầu tư điện mặt trời còn trở thành yêu cầu bắt buộc. Anh Nguyễn Tiến Đạt, nhân viên Công ty CP Woodsland, chia sẻ: “Đối với khách hàng quốc tế, việc đáp ứng tiêu chuẩn nghiêm ngặt về môi trường rất quan trọng. Vì vậy, chuyển sang mô hình sản xuất xanh, bền vững là bước đi chiến lược để hiện thực hóa mục tiêu Net Zero – trung hòa hoàn toàn phát thải khí nhà kính”.
Lợi ích cũng rõ rệt ở quy mô hộ gia đình. Các nhà cung cấp cho biết, với khoảng 100 triệu đồng đầu tư hệ thống áp mái kèm lưu trữ, có thể giảm 50–90% hóa đơn điện. Trong khi đó, với nhà máy, mức tiết kiệm có thể lên tới 40%. Chi phí đầu tư 1 MWp điện áp mái hiện dao động từ 7–12 tỷ đồng, thời gian hoàn vốn phổ biến 5–7 năm, thậm chí chỉ 3–4 năm ở khu vực bức xạ tốt.
Cơ chế “tự sản – tự tiêu” cũng ngày càng rộng mở. Ông Vũ Tiến Dũng, Trưởng đại diện Văn phòng miền Bắc, Công ty CP VP Energy thông tin: “Theo Nghị định 58, điện mặt trời mái nhà có thể đấu nối vào lưới điện quốc gia và bán phần dôi dư với tỷ lệ nhất định. Tuy vậy, hiện các doanh nghiệp vẫn tập trung mô hình tự sản xuất, tự tiêu thụ”.
Đánh giá về tiềm năng, các kỹ sư Đại học Bách khoa Hà Nội cho biết lượng bức xạ tại thủ đô đạt 3,6 – 5 kWh/m²/ngày, đủ điều kiện thuận lợi để phát triển điện mặt trời áp mái.
Theo Quy hoạch điện VIII điều chỉnh, Việt Nam đặt mục tiêu đến năm 2030 có 50% mái nhà dân cư và công sở lắp đặt điện mặt trời, trong đó 20% công suất dư được phép bán vào lưới quốc gia. Các chuyên gia nhận định, nếu cơ chế này được cụ thể hóa, đây sẽ là cú hích mở đường cho làn sóng đầu tư mạnh mẽ, tạo thêm nguồn điện quan trọng trong giai đoạn nền kinh tế tăng trưởng hai con số những năm tới.
