Miễn viện phí cơ bản cho người dân từ năm 2030 | Hà Nội tin mỗi chiều
Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị đặt mục tiêu đến năm 2030 miễn viện phí cơ bản trong phạm vi bảo hiểm y tế là tin vui, là niềm hy vọng cho hàng triệu người dân.
Có lẽ, trong mỗi gia đình, ai cũng từng có trải nghiệm lo lắng khi người thân phải nằm viện. Nỗi lo không chỉ dừng ở bệnh tật, mà còn ở những tờ hóa đơn viện phí kéo dài, từ tiền giường, thuốc men, xét nghiệm, đến chi phí ngoài lề... Nhiều trường hợp gánh nặng tài chính vượt quá khả năng của cả nhà. Bởi vậy, khi Nghị quyết 72 của Bộ Chính trị ra đời, đặt mục tiêu đến năm 2030 miễn viện phí cơ bản trong phạm vi bảo hiểm y tế, đây chính là tin vui, là niềm hy vọng thật sự cho hàng triệu người dân.
Điều đáng mừng là không phải đợi đến 2030 mới có sự thay đổi. Trước đó, theo dự thảo Nghị quyết mà Bộ Chính trị đang xây dựng thì ngay từ năm 2026, toàn dân sẽ được khám sức khỏe định kỳ hoặc sàng lọc miễn phí ít nhất một lần/năm, đi kèm với việc lập sổ sức khỏe điện tử để quản lý theo vòng đời. Điều này có ý nghĩa rất lớn khi thay đổi thói quen “chỉ đi viện khi đã bệnh nặng”, sang tư duy phòng ngừa, phát hiện sớm, giảm chi phí và nâng cao tuổi thọ khỏe mạnh.
Bạn biết không, người ta có thể dành hàng giờ để bàn luận về chứng khoán, giá đất, thậm chí là giá vàng, nhưng lại rất ít khi nói đến chuyện khám sức khỏe định kỳ. Một phần vì tâm lý ngại bệnh viện, một phần vì sợ chi phí và cũng có phần vì nghĩ rằng “chưa bệnh thì không cần khám”. Chính thói quen này khiến nhiều bệnh mạn tính chỉ được phát hiện ở giai đoạn muộn, vừa khó điều trị, vừa tốn kém hơn nhiều.
Nghị quyết 72 cũng có nhiều điểm mới, trong đó dành sự ưu tiên đặc biệt cho tuyến y tế cơ sở. Mỗi trạm y tế xã sẽ có 4 - 5 bác sĩ trước năm 2027 và giai đoạn 2025 - 2030, mỗi năm luân chuyển ít nhất 1.000 bác sĩ về cơ sở. Không chỉ vậy, cơ sở vật chất, trang thiết bị cũng được đầu tư, để trạm y tế xã thật sự đảm đương vai trò “gác cổng” cho sức khỏe cộng đồng. Điều này cực kỳ quan trọng, bởi nếu không có một hệ thống cơ sở đủ năng lực, việc miễn phí khám sức khỏe định kỳ sẽ rất khó khăn, người dân sẽ tiếp tục đổ dồn lên tuyến tỉnh, tuyến trung ương, tạo áp lực quá tải, khiến chính sách khó đạt hiệu quả mong muốn. Nói cách khác, đầu tư vào y tế cơ sở không chỉ là yêu cầu kỹ thuật, mà là điều kiện sống còn cho thành công của chính sách.
Miễn viện phí cơ bản trong phạm vi bảo hiểm y tế, nghe thì rất nhân văn, nhưng chắc hẳn nhiều người sẽ đặt câu hỏi: tiền ở đâu ra? Nghị quyết nêu rõ, nguồn chi đến từ ngân sách nhà nước và quỹ bảo hiểm y tế. Nhưng thực tế, quỹ bảo hiểm y tế vốn đã chịu áp lực lớn trong nhiều năm, khi nhu cầu khám chữa bệnh gia tăng, dân số già hóa nhanh chóng và chi phí y tế ngày càng cao.
Nhiều quốc gia đã từng gặp khó khi mở rộng bao phủ y tế mà không kèm theo cân đối tài chính. Vương quốc Anh với hệ thống NHS thường xuyên rơi vào tình trạng thiếu kinh phí, phải thắt chặt dịch vụ. Thái Lan với bảo hiểm y tế toàn dân, sau những thành công ban đầu, cũng đối diện nguy cơ mất cân bằng quỹ. Những bài học đó cho thấy, chúng ta cần tính toán kỹ lưỡng, xây dựng lộ trình từng bước, ưu tiên nhóm chính sách xã hội, người yếu thế trước, rồi mới mở rộng toàn dân.
Một điểm then chốt khác được nhắc đến trong Nghị quyết 72 là nhân lực y tế. Nghị quyết khẳng định nghề y là nghề đặc biệt, đi kèm với chính sách đãi ngộ vượt trội: lương khởi điểm cao hơn, phụ cấp tối thiểu 70% cho nhân viên y tế xã, thậm chí 100% ở vùng khó khăn. Đây là nỗ lực đáng ghi nhận, bởi nếu không có đội ngũ y tế chất lượng, mọi mục tiêu về miễn phí viện phí, khám sức khỏe định kỳ đều khó khả thi. Tuy nhiên, đãi ngộ tài chính chỉ là một phần. Giữ chân bác sĩ ở tuyến cơ sở còn cần môi trường làm việc, cơ hội học tập, nghiên cứu, phát triển chuyên môn. Một bác sĩ trẻ có thể chấp nhận vài năm luân chuyển, nhưng để họ gắn bó lâu dài, cần những chính sách đồng bộ và bền vững.
Nhìn ra thế giới, chúng ta sẽ thấy nhiều kinh nghiệm đáng quan tâm. Chẳng hạn: Hàn Quốc triển khai khám sức khỏe định kỳ nhờ quỹ bảo hiểm y tế quốc gia. Người dân được tầm soát bệnh mạn tính sớm, tiết kiệm chi phí điều trị về lâu dài. Nhưng dân số già đi nhanh khiến chi phí ngày càng cao, buộc chính phủ phải liên tục điều chỉnh chính sách.
Trong khi đó, Nhật Bản có hệ thống kiểm tra sức khỏe hằng năm cho người lao động, gắn với luật pháp và nghĩa vụ doanh nghiệp. Điều này cho thấy, muốn khám định kỳ thành nếp, phải có cơ chế buộc và khuyến khích.
Tại Vương quốc Anh có NHS Health Check miễn phí cho người 40 - 74 tuổi, nhưng tỷ lệ tham gia lại thấp, vì người dân không quen đi khám khi không có triệu chứng. Đây là bài học cho Việt Nam: miễn phí thôi chưa đủ, phải song hành với truyền thông, giáo dục sức khỏe.
Còn Thái Lan đi trước trong việc bảo hiểm y tế toàn dân. Kết quả là giảm hẳn chi phí túi tiền, nhưng lại bộc lộ chênh lệch chất lượng giữa thành thị và nông thôn. Nghĩa là, công bằng trong tiếp cận dịch vụ cũng quan trọng không kém mở rộng độ bao phủ.
Nghị quyết 72 cũng đặt ra mục tiêu đến 2045, tuổi thọ người Việt trung bình trên 80 tuổi, số năm sống khỏe mạnh đạt 71 năm. Nghe thì xa xôi, thậm chí nhiều người cho rằng để làm được điều này phải rất “phi thường”. Thế nhưng nghị quyết đã có, chúng ta không thể chậm trễ. Bạn hãy tưởng tượng, mỗi lần khám sức khỏe định kỳ miễn phí từ năm sau, mỗi khoản viện phí cơ bản được miễn từ 2030… tất cả sẽ cộng lại thành một cuộc thay đổi lớn về cách chúng ta được chăm sóc sức khỏe. Nhưng chính sách tốt chỉ là điều kiện cần, còn điều kiện đủ nằm ở chính chúng ta - những người thụ hưởng. Bởi cuối cùng, dù Nhà nước có chi bao nhiêu, dù bác sĩ có tận tâm đến mấy, thì người duy nhất chịu trách nhiệm cho sức khỏe của bạn vẫn là chính bạn.
