ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Tổng thống Mỹ Donald Trump cuối tuần qua đã chính thức cấp quyền miễn trừ kéo dài một năm cho Hungary khỏi các lệnh trừng phạt của Mỹ đối với việc nhập khẩu dầu và khí đốt từ Nga. Quyết định này được công bố ngay sau cuộc gặp tại Nhà Trắng giữa Thủ tướng Hungary Viktor Orban và Tổng thống Donald Trump, mở ra một chương mới trong quan hệ song phương giữa Washington và Budapest, đồng thời đánh dấu sự điều chỉnh linh hoạt trong chính sách năng lượng của Mỹ tại châu Âu.

Theo các quan chức Mỹ, quyền miễn trừ này cho phép Hungary tiếp tục mua dầu và khí đốt từ Nga qua 2 tuyến đường ống chính, mà không bị áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp theo các quy định mới của Washington. Đây là một ngoại lệ hiếm hoi, khi hầu hết các đồng minh châu Âu của Mỹ đều phải cắt giảm mạnh nhập khẩu năng lượng Nga kể từ khi xung đột ở Ukraine bùng phát năm 2022. Mặt khác, quyết định này đi ngược lại xu hướng siết chặt trừng phạt mà chính quyền Trump đã thúc đẩy trong thời gian qua.

Chỉ vài tuần trước, Washington tái áp đặt trừng phạt với hai tập đoàn dầu khí lớn của Nga là Lukoil và Rosneft, đồng thời cảnh báo sẽ trừng phạt mọi thực thể “tiếp tay” cho việc mua bán dầu từ Moscow. Theo giới phân tích, quyết định “nới tay” cho Hungary của Tổng thống Trump không chỉ mang tính ngoại giao, mà là kết hợp giữa lợi ích kinh tế, địa chính trị và quan hệ cá nhân giữa hai nhà lãnh đạo.

Tổng thống Mỹ Donald Trump cho biết:“Chúng tôi xem xét miễn trừ cho Hungary khỏi lệnh trừng phạt dầu Nga, vì họ gặp khó khăn trong việc mua dầu khí từ các khu vực khác. Hungary không có lợi thế về biển, không có cảng, nên việc tiếp cận nguồn năng lượng thay thế rất hạn chế”.

Theo Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF), năm 2024, Hungary nhập khẩu 86% dầu và 74% khí đốt từ Nga, khiến nền kinh tế nước này cực kỳ dễ bị tổn thương nếu bị cắt nguồn cung. Thậm chí, việc cấm hoàn toàn khí đốt Nga ước tính có thể khiến GDP của Hungary giảm hơn 4%.

Ngoài ra, mối quan hệ cá nhân giữa Tổng thống Trump và Thủ tướng Orban đóng vai trò xúc tác không nhỏ. Hai nhà lãnh đạo có quan điểm tương đồng về nhập cư, tôn giáo và “chủ quyền quốc gia trước toàn cầu hóa”. Trong suốt cuộc gặp, Tổng thống Trump ca ngợi ông Orban là “nhà lãnh đạo tuyệt vời”, còn ông Orban gọi Tổng thống Mỹ là “người bạn lớn của Hungary”.

Một yếu tố quan trọng khác là chuỗi cam kết đầu tư năng lượng mà Hungary ký kết với các đối tác Mỹ. Theo Nhà Trắng, Budapest sẽ mua khí tự nhiên hóa lỏng (LNG) trị giá khoảng 600 triệu USD từ các công ty Mỹ, ký hợp đồng 100 triệu USD với Westinghouse Electric để mua nhiên liệu hạt nhân thay thế nguồn cung từ Nga, đồng thời đang đàm phán khả năng đặt mua tới 12 lò phản ứng hạt nhân cỡ nhỏ của Mỹ với tổng giá trị có thể lên tới 20 tỷ USD.

Giới quan sát đánh giá, “ngoại lệ” từ Washington mang ý nghĩa kép, vừa kinh tế, vừa chính trị. Với Hungary, trong bối cảnh tăng trưởng chậm, lạm phát cao và sức ép từ phe đối lập trong nước, việc tiếp tục mua năng lượng giá rẻ từ Nga giúp chính phủ của thủ tướng Orban duy trì chương trình bình ổn giá – một trụ cột trong chính sách dân túy của ông. Đồng thời, “ngoại lệ” này củng cố hình ảnh của ông Orban như một nhà lãnh đạo có khả năng “đối thoại được với cả Washington lẫn Moscow” mà không bị cô lập trong EU.

Với Mỹ, quyết định miễn trừ cho Hungary thể hiện Washington bảo vệ các đồng minh thân thiết, ưu tiên quan hệ song phương hơn là các cơ chế tập thể, đồng thời mở rộng ảnh hưởng kinh tế tại Trung Âu thông qua năng lượng và hạt nhân. Tuy nhiên, quyền miễn trừ chỉ kéo dài một năm. Sau thời hạn này, chính quyền Mỹ đã để ngỏ khả năng xem xét gia hạn dựa trên tiến độ giảm phụ thuộc của Hungary vào năng lượng Nga. Nếu không đạt yêu cầu, “ngoại lệ” có thể không được gia hạn, và “kỷ nguyên vàng” trong quan hệ Mỹ – Hungary sẽ trở thành phép thử cho cả hai bên trong năm tới.