ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Trong nhiều thập kỷ, con đường từ các trường kỹ thuật danh tiếng như Viện Công nghệ Ấn Độ (IIT) đến Thung lũng Silicon đã là giấc mơ của hàng vạn sinh viên trẻ Ấn Độ. Thị thực H-1B – chương trình cho phép lao động có trình độ chuyên môn cao làm việc tại Mỹ – từ lâu được xem như “tấm vé vàng” để hiện thực hóa giấc mơ ấy.

Tuy nhiên, những thay đổi chính sách đột ngột từ chính quyền Tổng thống Mỹ Donald Trump đang khiến giấc mơ ấy lung lay. Đặc biệt, thông báo mới vào tháng 9/2025 về việc tăng lệ phí xin thị thực H-1B lên 100.000 USD, tăng vọt so với mức trước đó chỉ khoảng 2.000 USD - 5.000 USD – cùng với một loạt chính sách nhập cư cứng rắn khác đang gây lo ngại trong giới sinh viên và cộng đồng lao động tay nghề cao từ Ấn Độ, quốc gia hiện chiếm hơn 70% thị thực H-1B được cấp hàng năm.

Anh Ajaykumar Udayraj Yadav, nghiên cứu sinh tiến sĩ ngành khoa học vật liệu và kỹ thuật tại cơ sở New Delhi của Viện công nghệ Ấn Độ (IIT), chia sẻ rằng sinh viên đang cảm thấy hoang mang và thất vọng: "Chúng tôi đang mất niềm tin vào giấc mơ Mỹ. Khoảng 20 sinh viên sắp tốt nghiệp khoa tôi và hơn 10 người đã nhận được lời mời làm nghiên cứu sau tiến sĩ từ các trường tại Mỹ. Nhưng theo cách họ nhìn nhận tình hình hiện tại ở Mỹ, đa số đều đang cân nhắc từ chối”.

Trước đây, dù việc nhận lời mời làm việc trực tiếp từ Mỹ còn hạn chế nhưng sinh viên Ấn Độ vẫn thường được các công ty đa quốc gia tuyển dụng tại Ấn Độ, làm việc vài năm rồi chuyển sang Mỹ theo diện H-1B. Nhưng giờ đây, con đường đó đang trở nên xa vời hơn.

Anh Yadav cho biết, sinh viên IIT vốn được xem là "Ivy League của Ấn Độ" – đang nghiêng về các điểm đến khác như Đức, Hà Lan, Na Uy và Hàn Quốc, những nơi được đánh giá là "thân thiện hơn, minh bạch hơn và cũng ít rủi ro hơn" về chính sách di trú.

H-1B: Từ cánh cửa cơ hội đến rào cản nhập cư

Theo số liệu của Bộ An ninh Nội địa Mỹ (DHS), trong năm 2024, Mỹ đã cấp hơn 400.000 thị thực H-1B, trong đó 71% thuộc về công dân Ấn Độ, tiếp theo là Trung Quốc (dưới 12%). Đây là những con số thể hiện rõ tầm quan trọng của cộng đồng lao động Ấn Độ đối với nền kinh tế công nghệ Mỹ.

Trong nhiều trường hợp, H-1B là bước đệm để những sinh viên giỏi nhất thế giới ở lại Mỹ, đóng góp vào đổi mới sáng tạo và tăng trưởng kinh tế. Các CEO nổi bật từng là người được cấp H-1B bao gồm Satya Nadella (Microsoft), Sundar Pichai (Google), và cả Tỷ phú Elon Musk, người từng làm việc tại Mỹ với visa lao động.

Thế nhưng, với tuyên bố vào ngày 19/9, Tổng thống Trump cho rằng chương trình này đã bị "lợi dụng" để thay thế lao động Mỹ bằng những người nước ngoài “có tay nghề thấp hơn và được trả lương thấp hơn”, lập luận đã nhiều lần bị giới học giả và doanh nghiệp phản bác.

Ông David Bier, Giám đốc nghiên cứu nhập cư tại Viện Cato (Washington D.C.) cảnh báo: “Quyết định này sẽ buộc các công ty Mỹ chuyển hoạt động sang nước ngoài và thúc đẩy đổi mới ngoài lãnh thổ Mỹ. Nó thể hiện sự coi thường rõ ràng đối với một trong những nhóm lao động tuân thủ luật pháp, sáng tạo và năng suất nhất trong lịch sử Mỹ”.

Cuộc đua thu hút chất xám

Trong khi Mỹ siết chặt cửa, các quốc gia khác lại nhanh chóng tận dụng cơ hội.

Chỉ bốn ngày sau thông báo của Tổng thống Trump, Đại sứ Đức tại Ấn Độ, Philipp Ackermann, đã đăng một video lên mạng xã hội X, khẳng định:

“Chính sách di cư của chúng tôi hoạt động như một chiếc xe Đức – đáng tin cậy, hiện đại và dễ đoán. Người Ấn Độ có tay nghề cao luôn được chào đón tại Đức”.

Cùng ngày, Anh quốc tuyên bố nới lỏng quy trình nhập cư cho lao động có trình độ cao. Trung Quốc thậm chí còn công bố loại thị thực đặc biệt dành riêng cho nhân tài công nghệ nước ngoài (thị thực K), với lời mời "cùng nhau thúc đẩy tiến bộ xã hội nhân loại".

Các điểm đến khác như Hà Lan, Na Uy và Hàn Quốc cũng đang trở thành lựa chọn hấp dẫn, nhờ chính sách dễ dự đoán và môi trường làm việc cạnh tranh.

Tác động dây chuyền đến ngành giáo dục Mỹ

Không chỉ doanh nghiệp, các trường đại học Mỹ cũng đang cảm nhận làn sóng thay đổi này.

“Sinh viên quốc tế, đặc biệt là từ Ấn Độ, chiếm tỷ lệ lớn trong doanh thu học phí của nhiều trường đại học. Khi con đường ở lại Mỹ sau tốt nghiệp trở nên khó khăn, lượng đơn đăng ký từ Ấn Độ chắc chắn sẽ giảm”, ông Sudhanshu Kaushik, Giám đốc Hiệp hội Sinh viên Ấn Độ Bắc Mỹ nhận định.

Hiện có hơn 330.000 sinh viên Ấn Độ đang theo học tại các trường đại học Mỹ – con số vượt cả Trung Quốc, biến Ấn Độ trở thành quốc gia có số lượng sinh viên quốc tế lớn nhất tại Mỹ. Sự thay đổi chính sách H-1B không chỉ ảnh hưởng đến lựa chọn nghề nghiệp, mà còn ảnh hưởng đến cả quyết định chọn nơi du học ngay từ đầu.

Hệ lụy với quan hệ Mỹ - Ấn

Trong bối cảnh Mỹ đang cạnh tranh ảnh hưởng với Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương - Thái Bình Dương, việc làm tổn thương cộng đồng tinh hoa công nghệ Ấn Độ có thể khiến quan hệ Mỹ - Ấn trở nên mong manh hơn.

“Đây sẽ là một điểm nghẽn lớn trong quan hệ song phương”, ông Gil Guerra, nhà phân tích nhập cư tại Trung tâm Niskanen cảnh báo. “Và nó có thể khiến làn sóng nhập cư bất hợp pháp từ Ấn Độ gia tăng nếu các con đường hợp pháp bị đóng chặt”.

Ngoài các chính sách thị thực, chính quyền Trump còn từng áp thuế cao lên hàng hóa nhập khẩu từ Ấn Độ, phản đối việc Apple sản xuất iPhone tại quốc gia này, và có những phát ngôn thân thiện với Pakistan – đối thủ truyền thống của Ấn Độ.

Ấn Độ cần giữ chân nhân tài của chính mình

Trước tình hình thay đổi, một số chuyên gia cho rằng đây là thời điểm để Ấn Độ tái cấu trúc chính sách giữ chân nhân lực công nghệ.

Anh Ajaykumar Yadav chia sẻ: “Tôi vẫn mơ ước có một công việc tốt ở Ấn Độ. Nhưng nếu được ra nước ngoài thì châu Âu là lựa chọn hợp lý hơn Mỹ vào lúc này. Và biết đâu, đây cũng là cơ hội để đất nước tôi giữ lại những bộ óc tốt nhất”.

Thị thực H-1B từng là biểu tượng của sự hội nhập nhưng nếu xu hướng này tiếp tục, không chỉ nước Mỹ mất đi những nhân tài hàng đầu thế giới, mà còn tự đẩy mình ra ngoài cuộc cạnh tranh toàn cầu về đổi mới và phát triển kinh tế.