Ông Trump áp thuế 10-41% lên hàng chục đối tác
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã ký sắc lệnh hành pháp áp đặt mức thuế mới từ 10-41% đối với hàng hóa nhập khẩu từ nhiều đối tác thương mại.
Động thái này là một phần trong chiến lược thương mại “có đi có lại” mà ông Trump khởi xướng từ đầu năm, với mục tiêu tái cân bằng cán cân thương mại và gây sức ép buộc các đối tác quốc tế chấp thuận các điều khoản thương mại có lợi cho Mỹ.
Thuế quan đánh mạnh vào các nước đang phát triển
Theo sắc lệnh được công bố, nhiều quốc gia đang phát triển và có nền kinh tế phụ thuộc vào xuất khẩu sang Mỹ là đối tượng bị ảnh hưởng nặng nề nhất. Syria sẽ phải đối mặt với mức thuế cao nhất là 41%; Myanmar và Lào là hai quốc gia Đông Nam Á cùng bị áp mức thuế 40%; trong khi Iraq bị áp mức 35%, Libya 30% và Sri Lanka 20%. Các mức thuế này sẽ có hiệu lực trong vòng 7 ngày kể từ ngày ký, không có thời gian gia hạn.
Một số quốc gia và khu vực chưa đạt được thỏa thuận thương mại song phương với Mỹ cũng nằm trong danh sách bị áp thuế. Ấn Độ phải đối mặt với mức thuế 25%, Đài Loan (Trung Quốc) 20% và Nam Phi 30%. Brazil dù được áp thuế 10% trong sắc lệnh lần này, nhưng đã phải hứng chịu mức thuế trừng phạt lên tới 40% từ một lệnh trước đó như một hình thức phản đối của Mỹ với việc Brazil truy tố cựu Tổng thống Jair Bolsonaro - đồng minh thân cận của ông Trump.
Canada và chính trị đối ngoại trong đàm phán thương mại
Trong một động thái khác gây tranh cãi, ông Trump đã nâng mức thuế đối với hàng hóa Canada từ 25% lên 35%, với lý do chính phủ Ottawa công nhận Nhà nước Palestine. Tổng thống Trump tuyên bố, động thái này “gây khó khăn đáng kể” cho việc đạt được thỏa thuận thương mại song phương.
Phát ngôn viên Nhà Trắng - bà Karoline Leavitt cho biết, các quốc gia chưa từng nhận thông báo chính thức hoặc chưa có khuôn khổ đàm phán với Mỹ sẽ được thông báo trực tiếp qua thư hoặc sắc lệnh bổ sung trong những ngày tới.
Mexico được “ưu tiên” gia hạn thêm 90 ngày
Khác với hầu hết các quốc gia khác, Mexico - đối tác thương mại lớn của Mỹ được ông Trump gia hạn thêm 90 ngày để tiếp tục đàm phán. Ông Trump viết trên nền tảng Truth Social rằng đã có một cuộc điện đàm “thành công” với tân Tổng thống Mexico - bà Claudia Sheinbaum và hai bên đã đồng ý tiếp tục duy trì mức thuế hiện tại trong thời gian đàm phán.
Theo thỏa thuận tạm thời, Mexico sẽ tiếp tục chịu các mức thuế: 25% với fentanyl, 25% với ô tô và 50% với thép, nhôm, đồng. Đổi lại, Mexico cam kết gỡ bỏ “ngay lập tức” các rào cản thương mại phi thuế quan, dù ông Trump không nêu rõ cụ thể các rào cản đó là gì.
Tổng thống Trump cũng nhấn mạnh rằng, việc gia hạn là cần thiết do tính “phức tạp” của mối quan hệ thương mại giữa hai nước, trong đó vấn đề biên giới và nhập cư đóng vai trò đặc biệt quan trọng.
Trung Quốc và EU: Những cuộc đàm phán song song
Trong khi phần lớn các nước phải tuân theo thời hạn 1/8, thì Mỹ đặt hạn chót với Trung Quốc đến ngày 12/8. Bộ trưởng Tài chính Mỹ Scott Bessent cho biết, một thỏa thuận với Bắc Kinh đang “gần kề”. Trong khi đó, với Liên minh châu Âu (EU), ông Trump đã kịp ký thỏa thuận vào cuối tháng 7, với mức thuế cơ bản 15%, tránh được mức thuế 30% từng được ông đe dọa trước đó.
Tổng cộng, tính đến ngày 31/7, chỉ có 8 quốc gia hoặc khối kinh tế đạt được thỏa thuận thương mại chính thức với Mỹ, bao gồm: Vương quốc Anh, EU, Việt Nam, Indonesia, Philippines, Hàn Quốc, Nhật Bản và Pakistan.
Campuchia và Thái Lan cũng tuyên bố đã đạt được thỏa thuận trong tuần này, song vẫn bị liệt kê trong sắc lệnh mới với mức thuế 19%, làm dấy lên nghi ngờ về hiệu lực thực tế của các thỏa thuận.
Kể từ ngày 2/4 khi ông Trump tuyên bố “Ngày Giải phóng”, ông đã áp dụng chính sách thuế quan đối ứng, mô tả là hành động đáp trả “nhiều thập kỷ bị cướp bóc, lạm dụng và phá hoại kinh tế Mỹ”.
Dù bị chỉ trích là đơn phương, gây bất ổn và làm suy yếu quan hệ đồng minh, nhưng chiến lược này đã buộc nhiều nền kinh tế lớn phải tham gia đàm phán nhanh chóng. Một số nhà quan sát gọi đây là cách tiếp cận "chơi mạnh tay để thắng nhanh", khác biệt với lối tiếp cận đa phương truyền thống của các đời tổng thống trước.
Tuy vậy, việc ông Trump liên tục gia hạn thời hạn tự đặt ra như với Mexico và Trung Quốc cũng gây ra không ít lời chỉ trích từ giới truyền thông rằng Tổng thống “không giữ lời” và “mềm yếu khi đến phút chót”.
Triển vọng và tác động toàn cầu
Chính sách thuế mới của Tổng thống Trump có thể gây tác động sâu rộng đến chuỗi cung ứng toàn cầu, đặc biệt trong các lĩnh vực dược phẩm, linh kiện điện tử và kim loại công nghiệp. Các nhà xuất khẩu tại châu Á và châu Phi hiện đang đối mặt với thách thức lớn khi phải định hướng lại thị trường hoặc đàm phán nhanh chóng với Washington để được miễn trừ thuế quan.
Giới phân tích cho rằng, việc Tổng thống Trump đẩy mạnh áp thuế chỉ vài tháng trước cuộc bầu cử tổng thống Mỹ 2024 là một phần chiến dịch nhằm củng cố hình ảnh “bảo vệ nước Mỹ” - một chủ đề ông từng khai thác hiệu quả trong nhiệm kỳ đầu.
Tuy nhiên, nếu các quốc gia phản ứng bằng các biện pháp trả đũa hoặc chuyển hướng thương mại khỏi Mỹ, nền kinh tế Mỹ có thể sẽ phải gánh chịu tác động không nhỏ, đặc biệt là trong bối cảnh tăng trưởng toàn cầu đang có dấu hiệu chững lại.
