ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Từ cuộc trò chuyện giản dị cùng một người phụ nữ bán quất, An chiêm nghiệm sâu sắc về sự khác biệt giữa lý tưởng sống vì giá trị, vì cống hiến và lối sống thực dụng, nặng nề tư duy làm Nhà nước cho nhàn thân. Trong khi An đau đáu tìm kiếm một xã hội tử tế, nhưng nhiều người kể cả ruột thịt lại đang ra sức mua bằng vị trí, chạy lối tắt.

Thương tiếp tục tìm cách chạy việc cho con trai là Hùng Thuận. Ái phẫn nộ kể lại hàng loạt lần Thương xin việc cho cháu tại các cơ quan trong mạng lưới người quen khiến ai cũng ngán ngẩm vì sự thiếu trách nhiệm và thói vừa ăn vạ vừa chửi bới. Đỉnh điểm là việc Thương biếu nước mắm nhưng kèm thuốc chuột khi đến nhà Ái, làm mọi người hoảng sợ và phản cảm.

Là người từng chứng kiến hệ lụy của chủ nghĩa gia đình trong môi trường công sở, An - người dì nghiêm khắc và nguyên tắc luôn cố gắng hỗ trợ cháu mình là Hùng Thuận bằng sự minh bạch, không thiên vị. Nhưng mọi kỳ vọng sụp đổ khi An phát hiện Thuận tự ý nghỉ việc không một lời báo trước và còn khoe đã có công việc mới.

Thảo, một cô gái có họ hàng quyền thế, tìm cách xin việc cho người yêu mình là Hùng Thuận thông qua anh họ đang làm ở tổng công ty. Thảo tận dụng mối quan hệ gia đình để tạo ảnh hưởng. Còn Hùng Thuận, một người xuất thân bình thường, cảm thấy choáng ngợp khi lần đầu bước vào thế giới thượng lưu.

KT - một người lính giải ngũ từ vùng quê nghèo Hà Tây, từng đạp xe lên Hà Nội bán cà chua để nuôi sống gia đình. Nhờ cơ duyên gặp được giám đốc một công ty thực phẩm lớn, anh dần khẳng định được năng lực, trở thành con rể rồi phó giám đốc phụ trách kinh doanh.

Người đọc được hé lộ quan hệ thân tình sâu sắc giữa những người đã đồng hành với nhau hơn chục năm qua một bữa tiệc sang trọng, kín đáo giữa các doanh nhân có thế lực như KT và Hội. KT từng là một thanh niên nghèo, đi bộ đội, nhờ chí tiến thủ và khả năng thích nghi đã vươn lên thành người có ảnh hưởng, có khả năng dạy đời cho thế hệ sau.

Những mẩu chuyện xoay quanh chiếc áo sơ mi hàng hiệu, thói quen sinh hoạt, cách cư xử nơi công sở và niềm tự hào về các quy trình tuyển dụng, thăng tiến trong cơ quan nhà nước trở thành tâm điểm các bậc phụ huynh, đặc biệt là hai ông bố tiến sĩ Sĩ và Thường. Hai người tự hào khoe con cái được sắp xếp ổn thỏa, học hành chỉ là thủ tục và quy trình mới là chìa khóa thành công.

An mời mọi người tới ăn mừng sinh nhật cho các thành viên có ngày sinh trong tháng 1 trùng với cả ngày sinh của người mẹ đã mất. Cô dành cả tâm huyết chuẩn bị thực đơn món ăn đến cách bày biện để các thành viên trong gia đình dù khác biệt về hoàn cảnh sống vẫn cảm nhận được.

Hiện thực "con ông cháu cha" được phản ánh qua hình tượng nhân vật Thường - một tiến sĩ, con rể cụ giáo Bình và con đường thăng tiến của anh trong bộ máy nhà nước. Trong mắt mọi người, thành công và sự thăng tiến của Thường có được là nhờ xuất thân và các mối quan hệ.

Hai vợ chồng Thường Ái tranh luận về việc con người có xu hướng tìm người quen "chào việc" cho người thân, bạn bè, đồng hương. Đây là hiện tượng phổ biến không chỉ ở Việt Nam mà từng tồn tại trong lịch sử các nền văn minh. Tuy nhiên, theo đà tiến hóa xã hội, công việc thường lựa chọn người có năng lực thay vì dựa vào quan hệ hay huyết thống.

Tư duy công bằng và thói quen xã hội dựa dẫm, xin xỏ qua hai nhân vật Đức và Thuận cho thấy những khát vọng vị kỷ, tâm lý thụ hưởng và sự thất vọng trước hiện thực khắc nghiệt của tuổi trẻ. Đồng thời, phê phán hệ thống giá trị lệch lạc về công danh, thành đạt trong một xã hội nặng tư tưởng "con ông cháu cha".

Hai anh em Thuận và Đức dù được dì An khuyến khích học tiếng Anh và chuẩn bị đi du học để có tương lai tốt đẹp, cả hai đều không theo đuổi con đường đó. Họ thấy tiếng Anh khó, việc đi học nước ngoài vừa viển vông, vừa không thiết thực, trong khi việc học đại học trong nước lại quá nhẹ nhàng, thoải mái. Cả hai anh em đều dần vỡ mộng khi bước vào đời. Thuận dù thất nghiệp, đã đổi việc nhiều lần mà vẫn phải khổ sở, còn Đức chật vật từ năm nhất.

Hội lên kế hoạch thành lập một phòng dự án cho loại thuốc mới riêng, trước mắt trực thuộc tập đoàn, sau đó có thể tách ra thành công ty độc lập. Nhân sự chủ chốt sẽ là người trong dòng họ như Thao, Chuẩn, Quỳ con cháu nhà Nguyễn Hữu, việc này nhằm bảo mật và kiểm soát quyền lực kinh doanh trong nội bộ gia đình.

Hội triệu tập cuộc họp nhỏ với Thao và Đồng để bàn kế hoạch đưa một loại thuốc mới vào thị trường Việt Nam. Đây là một chất mới nhưng chưa được cấp phép, vì vậy muốn đưa vào Việt Nam cần nhiều thủ tục và giấy tờ pháp lý. Hội giao cho Thao nhiệm vụ chuẩn bị hồ sơ và hướng dẫn cho đối tác nước ngoài cách làm việc với các bộ, ngành. Việc này có thể khiến tổng công ty của Hội trở thành thương nhân duy nhất có quyền nhập khẩu loại thuốc này, tạo ra doanh thu hàng nghìn tỷ.

Buổi gặp mặt lớp cũ của cô giáo Thương diễn ra sôi nổi. Các học trò reo hò, hào hứng quyết định hẹn nhau đi nghỉ ở Phú Quốc. Trước khi ra về, Lâm ngựa thay mặt lớp tặng mỗi thầy cô một bộ ấm chén sứ cao cấp kèm phong bì tri ân. Trở về nhà, cô Thương bị người hàng xóm tên Được tỏ vẻ mỉa mai khi thấy học trò tặng quà và đưa đón chu đáo. Thương cố giữ thái độ bình thản nhưng trong lòng bực tức, đố kỵ và tự ti.