ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Sự xuất hiện của hàng loạt kênh review phim trên YouTube, TikTok, Facebook... thu hút hàng triệu lượt xem đang dần thay đổi thói quen tiếp nhận điện ảnh của giới trẻ. Không cần ra rạp, chỉ cần vài phút lướt mạng, khán giả đã biết hết nội dung phim. Từ cao trào, kết thúc, cho tới cả thông điệp mà đạo diễn muốn giữ kín đến phút cuối.

Hiện tượng thích xem phim review

Chỉ cần vài phút lướt mạng xã hội, không khó để bắt gặp hàng loạt video tóm tắt, review từ phim hành động, tâm lý cho đến phim kinh dị, phim chiếu rạp, phim truyền hình… Nội dung phim được "rút gọn" từ 5 đến 10 phút thay vì khán giả dành thời gian khoảng 2 tiếng hoặc nhiều hơn để xem trọng vẹn một bộ phim. Những video review phim này đang trở thành “món ăn nhanh” trên mạng xã hội, nhiều người lựa chọn hình thức xem phim siêu tốc này.

Chị Cao Khánh Linh, phường Hà Đông, Hà Nội, chia sẻ: "Em có hay xem review phim, đôi lúc các bạn phải bỏ tiền để đến rạp nhưng review phim đó tóm tắt ngắn gọn những nội dung phim, cốt truyện chính như thế sẽ tiết kiệm thời gian hơn. Ai có công việc bận sẽ không phải đến rạp quá nhiều."

Tại Việt Nam, xuất hiện hàng trăm kênh review phim trên YouTube, TikTok, Facebook thu hút hàng triệu lượt người theo dõi. Nghiên cứu thị trường ghi nhận gen Z dành thời gian xem phim ngắn (54%) và phim dài (46%) cho thấy cho thấy các bạn trẻ xu hướng thích những nội dung dễ tiêu thụ, giúp nắm bắt nhanh ý chính của câu chuyện hoặc thông tin. Việt Nam cũng là thị trường sử dụng YouTube rất cao, nên nội dung tóm tắt, phân tích có lợi thế được đề xuất liên tục, nhất là với người xem trẻ.

Ngoài ra, một tâm lý "bắt kịp xu hướng", người trẻ thích cảm giác được "ở trong cuộc" nên thích video ngắn để kể lại, giải thích nhanh để tham gia bàn luận. Điều này phù hợp với nhịp sống hiện đại và sự phổ biến của các nền tảng video ngắn. Bên cạnh đó, thuật toán ưu tiên clip ngắn, dễ lan truyền cũng là yếu tố thu hút người xem nên nội dung tóm tắt, phân tích có lợi thế được đề xuất liên tục, nhất là với người xem trẻ.

Góc nhìn nhà làm phim Việt

Đằng sau mỗi bộ phim Việt là sự lao động bền bỉ của cả ê-kíp: từ kịch bản, diễn viên, bối cảnh cho đến từng cú máy được cân chỉnh tỉ mỉ. Nhưng chỉ trong vài phút "kể phim" trên mạng xã hội, cả quá trình sáng tạo ấy đôi khi bị rút gọn thành những đoạn tóm tắt đơn giản, thậm chí sai lệch

TS Nguyễn Thị Bích, Khoa Văn học, Trường Đại học Khoa học Xã hội và Nhân văn, cho biết: “Nhiều bài review hiện nay không đúng nghĩa review, vì phần lớn chỉ kể tóm tắt cốt truyện. Khán giả nghe là hiểu toàn bộ câu chuyện, điều này có lợi cho họ nhưng lại không tốt cho sự phát triển điện ảnh. Tóm tắt cốt truyện chỉ là phần rất nhỏ của một bộ phim – vốn là tổng hòa nhiều yếu tố, nhất là những đặc trưng của ngôn ngữ điện ảnh mà các bài review dạng này không thể phản ánh.”

Những video tóm tắt trọn vẹn có thể đạt hàng trăm nghìn lượt xem, nhưng lại lợi dụng tác phẩm gốc để thu lợi mà không cần đầu tư sáng tạo. Nguy hiểm hơn, các phân đoạn cao trào. Những chi tiết đạo diễn cố tình "giữ" cho cảm xúc khán giả lại bị tiết lộ trước khi phim ra rạp.

Ở nhiều quốc gia, việc sử dụng trích đoạn phim luôn đi kèm quy định chặt chẽ về bản quyền và phạm vi cho phép. Tại Việt Nam, dù đã có hành lang pháp lý, nhưng việc xử lý vi phạm trên mạng xã hội vẫn gặp khó bởi tốc độ lan truyền nhanh và số lượng kênh review mọc lên ngày càng nhiều.

Khán giả mong muốn gì từ phim review

Anh Nguyễn Cát Tuấn, phường Từ Liêm, Hà Nội, bày tỏ: "Nội dung review phim đôi khi hơi phiến diện, nó không được như mình cảm nhận ở ngoài rạp và trực tiếp mình xem. Em mong muốn là các nhà review phim sẽ tránh tiết lộ nội dung phim. Em mong rằng những nhà review đấy sẽ là nguồn cảm hứng để người xem ra rạp và xem những bộ phim khác."

Các kênh tóm tắt/review phim tuy đang chạm đúng “khẩu vị video ngắn” của người trẻ Việt: nhanh, dễ nắm ý, dễ bàn luận, nhờ đó đạt lượng theo dõi lớn, nhưng song hành là bài toán trách nhiệm bản quyền, chất lượng phê bình và tác động tới hệ sinh thái điện ảnh. Người dùng thông minh nên xem đây là “cửa ngõ”, không phải “đích đến”.

Khi cả người làm nội dung và người xem cùng ý thức điều đó, review phim sẽ trở thành một phần tích cực của đời sống điện ảnh, thay vì gây tranh cãi như hiện nay.