Tại sao châu Âu chia rẽ về Thỏa thuận EU – Mercosur?
Bất đồng lợi ích nông nghiệp, sức ép chính trị nội bộ và làn sóng phản đối của nông dân khiến EU chia rẽ sâu sắc về thỏa thuận thương mại với Mercosur, dù hiệp định được đánh giá mang lại lợi ích chiến lược dài hạn.
Liên minh châu Âu (EU) quyết định hoãn ký Hiệp định Thương mại tự do với khối Thị trường chung Nam Mỹ (Mercosur) trong bối cảnh làn sóng biểu tình của nông dân châu Âu lan rộng và sự phản đối vào phút chót từ một số quốc gia thành viên. Quyết định này không chỉ đe dọa làm đổ vỡ thỏa thuận được đàm phán suốt hơn 25 năm, mà còn khiến EU đứng trước nguy cơ bỏ lỡ cơ hội hình thành khu vực thương mại tự do lớn nhất thế giới, làm dấy lên câu hỏi về sự chia rẽ nội khối.
Người phát ngôn Ủy ban châu Âu, bà Paula Pinho, xác nhận việc ký kết Hiệp định EU - Mercosur được dời sang tháng 1/2026. Trước đó, Chủ tịch Ủy ban châu Âu Ursula von der Leyen dự kiến tới Brazil để ký thỏa thuận, song kế hoạch buộc phải hoãn do chưa đạt được sự ủng hộ đầy đủ của các quốc gia thành viên. Theo truyền thông quốc tế, quyết định này xuất phát từ thỏa thuận tạm thời giữa bà von der Leyen, Chủ tịch Hội đồng châu Âu Antonio Costa và Thủ tướng Italy Giorgia Meloni, trong đó Italy cam kết xem xét ủng hộ khi lùi thời điểm bỏ phiếu.
Ông Gilberto Braga, nhà phân tích kinh tế, nhận định: “Những vướng mắc lớn hiện tập trung ở Pháp và Italy, trong khi các nước EU còn lại và Mercosur cơ bản đã đạt đồng thuận. Đây là thỏa thuận có lợi cho cả hai bên. Nếu không đạt tiến triển trong quý I/2026, chương trình nghị sự này có thể bị trì hoãn ít nhất hai năm.”
Hiệp định EU - Mercosur, bao gồm Argentina, Brazil, Bolivia, Paraguay và Uruguay, được đánh giá là thỏa thuận thương mại lớn nhất của châu Âu xét về mức độ cắt giảm thuế quan. Đức, Tây Ban Nha và các nước Bắc Âu tích cực ủng hộ, cho rằng thỏa thuận giúp EU mở rộng xuất khẩu ô tô, máy móc, rượu vang và đồ uống có cồn sang Mỹ Latinh, đồng thời giảm phụ thuộc vào Trung Quốc và bù đắp tác động từ các biện pháp thuế quan của Mỹ.
Ngược lại, Pháp và Italy lo ngại làn sóng nông sản giá rẻ, nhất là thịt bò và gia cầm từ Nam Mỹ, gây sức ép lớn lên nông nghiệp trong nước. Bà Annie Genevard, Bộ trưởng Nông nghiệp Pháp, cho rằng hiệp định EU - Mercosur đã lỗi thời, thiếu cơ chế bảo vệ phù hợp, vì vậy chưa khả thi và khó chấp nhận trong bối cảnh hiện nay. Lập trường phản đối của Pháp cũng nhận được sự ủng hộ từ một số quốc gia khác trong EU.
Trong khi tranh luận chính trị chưa hạ nhiệt, hàng nghìn nông dân châu Âu đổ về Brussels phản đối thỏa thuận. Người biểu tình dùng máy kéo chặn đường, đốt pháo hoa, lốp xe, buộc cảnh sát phải sử dụng vòi rồng và hơi cay; một số khu vực của Nghị viện châu Âu phải sơ tán nhân viên vì mất an toàn.
Về phía Nam Mỹ, các nước Mercosur đã được EU thông báo về việc trì hoãn. Dù ban đầu xuất hiện quan điểm “hoặc ký ngay, hoặc không ký”, Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva kêu gọi kiên nhẫn và bày tỏ tin tưởng thỏa thuận cuối cùng sẽ đạt được. Nhiều nhà phân tích cảnh báo, việc trì hoãn có thể làm suy yếu uy tín EU, đồng thời đẩy Mercosur xích lại gần Trung Quốc hoặc Mỹ, gây tác động bất lợi tới vị thế của châu Âu trên trường quốc tế.
