ĐÀI PHÁT THANH
& TRUYỀN HÌNH HÀ NỘI

Bà Takaichi, 64 tuổi, lãnh đạo mới của đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền đã giành được 237 phiếu ủng hộ trong số 465 phiếu tại Hạ viện, vượt qua đối thủ gần nhất là Yoshihiko Noda, lãnh đạo đảng Dân chủ Lập hiến đối lập tự do. Bà cũng được các nhà lập pháp tại Thượng viện bầu chọn trong cuộc bỏ phiếu thứ hai với số phiếu 125-46, sau khi thiếu một phiếu để đạt được đa số trong vòng đầu tiên.

Các nghị sĩ đã vỗ tay tán thưởng khi bà Takaichi bỏ phiếu và chào đón bà bằng tràng pháo tay vang dội sau khi cuộc bỏ phiếu kết thúc. Bà sẽ chính thức nhậm chức Thủ tướng Nhật Bản sau khi gặp Nhật hoàng chiều nay.

Takaichi Sanae - “Bà đầm thép” của Nhật Bản

Bà Takaichi - một tay trống heavy metal và một người đam mê xe máy, lớn lên ở Nara gần thành phố Osaka. Sự xuất hiện của bà trên đỉnh cao chính trị Nhật Bản đánh dấu một bước tiến đáng chú ý, từ người dẫn chương trình truyền hình đến người đại diện cho các lý tưởng truyền thống và dân tộc.

Là học trò của cựu Thủ tướng Shinzo Abe, bà Takaichi đã khẳng định di sản bảo thủ của mình. Bà trở thành thủ tướng thứ tư nắm giữ chức vụ kể từ khi ông Abe từ chức vào năm 2020, phản ánh sự bế tắc chính trị tại nền kinh tế lớn thứ tư thế giới.

Giống như ông Abe, bà Takaichi ủng hộ việc sửa đổi hiến pháp hòa bình của Nhật Bản và đã đến thăm một ngôi đền chiến tranh gây tranh cãi, trong đó có tên của những người bị kết án phạm tội ác chiến tranh trong Thế chiến II - cả hai vấn đề đều gây phẫn nộ ở hai nước láng giềng là Trung Quốc và Hàn Quốc, những quốc gia cũng là đối tác thương mại quan trọng của Nhật Bản.

Bà cũng phản đối hôn nhân đồng giới và phong trào ngày càng phát triển cho phép các cặp vợ chồng sử dụng họ riêng.

Một số lập trường, chẳng hạn như quan điểm cứng rắn của bà về Trung Quốc, có thể làm phức tạp thêm các mối quan hệ khu vực của Nhật Bản. Và ngay tại Nhật Bản, một số người lo ngại về các đề xuất kinh tế của bà, bao gồm việc chi tiêu mạnh tay và cắt giảm thuế, trong bối cảnh đất nước đang phải vật lộn với lạm phát và chi phí sinh hoạt leo thang.

Bà Takaichi công khai mong muốn được giống như Margaret Thatcher - người phụ nữ đầu tiên trở thành thủ tướng Anh. Và với phong cách lãnh đạo mạnh mẽ và dứt khoát, bà Takaichi cũng được giới truyền thông mệnh danh là “Bà đầm thép” của Nhật Bản.

Theo ông Shihoko Goto, Phó Chủ tịch chương trình tại Viện Nghiên cứu Chính sách Đối ngoại, “giống như bà Thatcher, bà Takaichi là một người bảo thủ và bà cũng là một phụ nữ trong một thế giới do nam giới thống trị. Nói vậy thôi, bà Thatcher lúc đó cũng vậy - Nhật Bản bây giờ cũng vậy. Đất nước này đang phải đối mặt với rất nhiều thay đổi, phải đối mặt với rất nhiều áp lực nội bộ… Bà ấy sẽ được kỳ vọng, trước hết, sẽ phải giải quyết những mối đe dọa trước mắt đó”.

Các nước láng giềng của Nhật Bản không đưa ra nhiều phản ứng trước tin tức về chiến thắng của bà Takaichi vào ngày 21/10, khi Bộ Ngoại giao Trung Quốc cho biết, họ đã “ghi nhận kết quả bầu cử” và hy vọng vào một “mối quan hệ cùng có lợi”.

Một phát ngôn viên của Bộ Ngoại giao Hàn Quốc cũng cho biết sẽ tiếp tục hợp tác với “nội các mới của Nhật Bản” nhưng không nêu tên bà Takaichi, theo hãng thông tấn Yonhap.

Thách thức chờ đợi bà Takaichi

Bà Takaichi không xuất thân từ một gia đình chính trị. Bà sinh ra ở Nara, một thành phố nổi tiếng với khách du lịch vì loài hươu hoang dã, có cha làm việc cho một công ty ô tô và mẹ là cảnh sát.

Trước khi tham gia chính trường, bà là thực tập sinh cho một nữ nghị sĩ đảng Dân chủ Mỹ và làm bình luận viên truyền hình.

Kể từ khi gia nhập đảng LDP cầm quyền, bà Takaichi đã được bầu làm nghị sĩ quốc hội 9 lần. Bà đã đảm nhiệm nhiều vị trí trong nội các, bao gồm cả bộ phận phụ trách bình đẳng giới và các vấn đề nhân khẩu học và chủ trì Hội đồng Nghiên cứu Chính sách của đảng. Gần đây nhất, bà giữ chức Bộ trưởng An ninh Kinh tế dưới thời chính quyền của Thủ tướng Fumio Kishida.

Bà được bầu làm lãnh đạo LDP vào đầu tháng 10, đánh bại các ứng cử viên ôn hòa hơn. Điều này cho thấy một bước chuyển hướng sang cánh hữu cho chính đảng đang bị ảnh hưởng nặng nề bởi bê bối, sau khi chịu thất bại nặng nề trong hai cuộc bầu cử quốc hội gần đây do cử tri bất mãn chuyển sang các nhóm cực hữu mới.

Nhưng giờ đây, với tư cách là thủ tướng, bà sẽ phải chịu trách nhiệm trước 120 triệu dân Nhật Bản. Một trong những thách thức đầu tiên đối với bà là giải quyết vấn đề giá cả hàng hóa tăng cao, điển hình là giá gạo - loại lương thực thiết yếu ở Nhật Bản, đã tăng giá gần gấp đôi so với năm ngoái.

Ngoài ra, bà cũng sẽ phải giải quyết các vấn đề nhức nhối thường trực về tỷ lệ sinh giảm, lực lượng lao động suy giảm và dân số già hóa ở Nhật Bản. Công chúng ngày càng phản đối tình trạng nhập cư ồ ạt. Rồi còn chính quyền Trump và chính sách thuế quan khắc nghiệt, vốn đã gây chấn động các nền kinh tế châu Á hồi đầu năm nay.

Một thách thức to lớn khác là phải giành lại lòng tin của công chúng khi LDP đang trải qua cuộc khủng hoảng lớn nhất trong nhiều thập kỷ và để mất đa số ghế trong quốc hội dưới thời cựu Thủ tướng Shigeru Ishiba sau vụ bê bối quỹ đen chính trị.

Chỉ cần được bầu làm lãnh đạo đảng cầm quyền thường là đủ để đảm bảo chức thủ tướng. Nhưng con đường lên nắm quyền của bà Takaichi rất phức tạp: bên cạnh việc mất thế đa số, LDP còn mất đi đối tác liên minh 26 năm - đảng Komeito, vốn đã chấm dứt liên minh khi bà giành chiến thắng trong cuộc đua giành quyền lãnh đạo.

Điều đó khiến LDP phải chật vật tìm kiếm một đối tác liên minh mới và cuối cùng đã hợp tác với đảng đối lập Nippon Ishin (đảng Đổi mới Nhật Bản) trước cuộc bỏ phiếu vào ngày 21/10.

Ông Leif-Eric Easley, Giáo sư nghiên cứu quốc tế tại Đại học Ewha Womans ở Seoul nhận định: “Sự trỗi dậy của bà Takaichi trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản liên quan nhiều đến việc tái thiết chính trị đảng phái hơn là chuyển đổi chính sách đối ngoại. Bà ấy được giao nhiệm vụ đổi mới thương hiệu thay vì cách mạng hóa đảng của mình, cùng với việc thu hút các đảng nhỏ hơn trong việc sắp xếp lại các liên minh lập pháp”.

Đảng LDP hy vọng bà Takaichi có thể giúp họ khôi phục uy tín trong cử tri. Nhưng với sự thay đổi liên tục của các thủ tướng trong những năm gần đây, “Bà đầm thép” của Nhật Bản sẽ cần phải nhanh chóng đạt được kết quả để duy trì quyền lực.