Thử thách lớn chờ đợi Thủ tướng Pháp mới 39 tuổi
Ông Sebastien Lecornu, 39 tuổi, chính thức trở thành Thủ tướng Pháp ngày 10/9, nhưng ngay lập tức gặp làn sóng phản đối dữ dội, thử thách uy tín, năng lực lãnh đạo.
Ngày 10/9, ông Sebastien Lecornu đã tuyên thệ nhậm chức Thủ tướng Pháp với cam kết tìm giải pháp sáng tạo để hợp tác với các đối thủ chính trị trong việc thông qua ngân sách giảm nợ, đồng thời mở ra định hướng chính sách mới nhằm khôi phục niềm tin công chúng. Ông là Thủ tướng thứ 5 được Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bổ nhiệm chỉ trong vòng 2 năm qua, phản ánh mức độ bất ổn chính trị sâu sắc.
Hành trình chính trị “thần tốc” của ông Sebastien Lecornu
Ông Sébastien Lecornu đã chờ đợi khoảnh khắc đó từ lâu. Tổng thống Pháp Emmanuel Macron đã bổ nhiệm vị Bộ trưởng Quốc phòng kín tiếng này làm Thủ tướng sau khi ông Francois Bayrou bị đánh bại trong cuộc bỏ phiếu tín nhiệm hôm 9/9 tại Quốc hội.
Xuất thân từ cánh hữu giống như người bạn Gérald Darmanin, ông Sébastien Lecornu, người từng không hề quen biết Tổng thống Macron vào năm 2017, đã dần thăng tiến, giữ kỷ lục về độ lâu bền trong chính phủ. Dù ít được công chúng biết đến, sự thận trọng và kín đáo chính là chìa khóa tân Thủ tướng Pháp khéo léo xoay sở để trở thành một mắt xích then chốt trong guồng máy điều hành đất nước.
“Ông Sebastian Lecornu đã giữ vững các chức vụ trong tám năm, ông từng được bầu là viên chức địa phương trong một thời gian rất dài ở Eure, ông từng là thị trưởng”.
Một số chuyên gia nhận định rằng, ông Lecornu là một người khéo léo để thăng tiến dưới chính quyền Tổng thống Macron. Trong 7 năm qua, ông Lecornu đã khẳng định vị thế là một đồng minh trung thành của Macron, trau dồi phong cách chính trị rất phù hợp với Tổng thống, đặc biệt là sự tham gia của ông vào chính trị địa phương.
Giữ kín tiếng trước công chúng, ít tiết lộ về đời tư và duy trì hình ảnh điềm đạm, hướng ngoại. Ông Lecornu cũng phủ nhận việc nhắm đến chức Thủ tướng giống như những ứng cử viên khác bao gồm người bạn lâu năm và đồng minh của ông là Bộ trưởng Tư pháp Gérald Darmanin, Bộ trưởng Lao động và Y tế Catherine Vautrin và Bộ trưởng Kinh tế Éric Lombard. Tuy nhiên, đằng sau cánh cửa đóng kín, Lecornu lại hoạt bát hơn nhiều và giới quyền lực Pháp nhìn chung coi ông là một nhà chính trị tài ba. Chính vì vậy, trong bối cảnh nước Pháp đang đối mặt với nhiều thách thức về đối nội và đối ngoại, công chúng nước này không ngạc nhiên khi vị Bộ trưởng 39 tuổi được Tổng thống Macron giao trọng khách.
“Không có gì đặc biệt với sự lựa chọn này. Ông Lecornu đã và đang là một Bộ trưởng trong chính phủ trong một thời gian dài. Vì vậy, tôi nghĩ đây là sự lựa chọn cho tính kế thừa của Tổng thống Macron”.
Năm 19 tuổi, ông Lecornu bắt đầu sự nghiệp chính trị với tư cách là trợ lý nghị viện trẻ nhất nước Pháp. Ban đầu là thành viên của đảng Cộng hòa bảo thủ, ông đã nỗ lực giành được sự tôn trọng từ cả phe trung dung lẫn cánh hữu, từ việc giành được sự tin tưởng của cả ông Emmanuel và bà Brigitte Macron cho đến việc tổ chức những bữa tối gây tranh cãi với nhà lãnh đạo cực hữu Marine Le Pen.
Kể từ khi xung đột giữa Nga và Ukraine nổ ra vào năm 2022, ông Lecornu, vốn là một lính dự bị thuộc Lực lượng Hiến binh Quốc gia, cũng đã trở thành gương mặt đại diện cho việc tăng cường quân sự của Pháp. Năm 2023, ông đã dẫn dắt cuộc bỏ phiếu của quốc hội về luật kế hoạch quân sự mới, dự kiến chi tiêu quốc phòng lên tới 413 tỷ euro từ năm 2024 đến năm 2030.
Khéo léo và đồng thuận là phong cách đặc trưng của ông Lecornu. Từ thời ở Bộ Sinh thái, ông đã xử lý hồ sơ nhạy cảm như đóng cửa nhà máy điện hạt nhân Fessenheim. Ông đã nhường vai trò Tổng tư lệnh cho Tổng thống Macron, không phản đối khi Elysée trực tiếp điều chỉnh chiến lược quân sự ở khu vực Sahel hay tiếp xúc sĩ quan cấp cao. Dù thất vọng vì quyết định giải tán Quốc hội của Tổng thống Macron hồi tháng 6/2024, ông Lecornu vẫn trụ vững. Năm tháng sau, khi được Tổng thống Macron tín nhiệm, ông lại trở về đúng phong cách của một người thận trọng, trung thành, khéo léo, ẩn mình nhưng tham vọng.
Trở thành Thủ tướng mới nhất của Pháp, thỏa hiệp và liên minh là cách duy nhất để tiến về phía trước nếu ông Lecornu hy vọng thành công ở nơi mà những người tiền nhiệm của ông đã thất bại, dù trước đó đều được đánh giá cao về những thế mạnh của họ nhưng vẫn không thể vượt qua khủng hoảng chính trị kéo dài, để lại những khoảng trống quyền lực và sự bất ổn xã hội sâu rộng.
Phép thử đầu tiên: Phong trào biểu tình "phong tỏa mọi thứ"
Sau khi ông Lecornu nhậm chức, thách thức quan trọng mà tân Thủ tướng Pháp phải vượt qua là soạn thảo ngân sách cho năm 2026 nhưng tránh được số phận bị mất ghế như người tiền nhiệm Francois Bayrou. Tuy nhiên, phong trào biểu tình "Phong tỏa mọi thứ" đang lan rộng mới là phép thử đầu tiên đối với tân Thủ tướng Pháp. Đây là cuộc biểu tình quy mô lớn nhất tại Pháp kể từ khi làn sóng biểu tình Áo vàng bùng phát năm 2018 nhằm phản đối đề xuất đánh thuế nhiên liệu của Tổng thống Emmanuel Macron.
Người tiền nhiệm của ông Sebastien Lecornu, ông Francois Bayrou, đã bị Quốc hội Pháp phế truất khi không hoàn thành được “nhiệm vụ bất khả thi”: thông qua ngân sách quốc gia trong bối cảnh phe ủng hộ tổng thống là thiểu số. Nợ quốc gia Pháp đã vượt quá 3,4 nghìn tỷ USD và tiếp tục tăng 12 triệu USD mỗi giờ, gây áp lực nặng nề lên chính phủ và toàn xã hội.
Trong phiên điều trần ngày 8/9, ông Bayrou cho rằng khủng hoảng kinh tế chủ yếu do nợ công tăng nhanh. Ông bảo vệ kế hoạch trình bày hồi tháng 7 nhằm hạn chế chi tiêu công, dự kiến tiết kiệm gần 44 tỷ euro vào năm 2026. Kế hoạch bao gồm việc không tăng lương hưu và các phúc lợi xã hội khác trong năm 2026 để kiềm chế nợ công. Chương trình này vấp phải sự phản đối quyết liệt từ công đoàn và phe đối lập cánh tả, khiến tình hình chính trị càng thêm căng thẳng và bế tắc.
Để tránh đi vào vết xe đổ của người tiền nhiệm, phát biểu tại lễ nhậm chức ngày 10/9, tân Thủ tướng Pháp Sebastien Lecornu cam kết sẽ tham khảo ý kiến tất cả các lực lượng chính trị và công đoàn trước khi thành lập Nội các, đồng thời nhấn mạnh tinh thần đối thoại, nhượng bộ và tìm kiếm đồng thuận như giải pháp duy nhất để vượt qua khủng hoảng hiện nay.
“Chúng ta phải chấm dứt tận gốc sự mất kết nối kép này: sự mất kết nối giữa tình hình chính trị và sự mất kết nối với những gì đồng bào chúng ta mong đợi một cách chính đáng cho cuộc sống hàng ngày, cho tình hình kinh tế, xã hội và an ninh của họ. Tóm lại, đây rõ ràng là nhiệm vụ của chúng ta”.
Tuy nhiên, có lẽ nhiệm vụ đệ trình kế hoạch ngân sách sẽ cần được gác lại một thời gian, trong bối cảnh khoảng 200.000 người tập trung biểu tình trên khắp nước Pháp để phản đối các chính sách của Tổng thống Macron với khẩu hiệu "Phong tỏa mọi thứ". Người biểu tình đã chặn đường cao tốc, gây cản trở giao thông, đốt thùng rác và thậm chí đụng độ với cảnh sát để thể hiện sự tức giận với giới tinh hoa chính trị và các kế hoạch cắt giảm chi tiêu.
“Cá nhân tôi không tin tưởng lắm vào những thay đổi đã được đưa ra, và tôi nghĩ điều quan trọng là phải tiếp tục gây áp lực lên các Bộ trưởng và Tổng thống để chứng minh rằng chúng ta sẽ không để những biện pháp không đáp ứng được nguyện vọng của người dân Pháp được thông qua”.
Chính quyền Pháp đã triển khai hơn 80.000 nhân viên an ninh, loại bỏ các chướng ngại vật của người biểu tình và phun vòi rồng khi căng thẳng bùng phát ở một số nơi. Hơn 300 người biểu tình đã bị bắt, mặc dù nhiều cuộc biểu tình diễn ra trong hòa bình. Tại thủ đô Paris, cảnh sát chống bạo động đã nhiều lần sử dụng hơi cay để giải tán đám đông.
Phong trào “Phong tỏa mọi thứ” đã nhen nhóm trên mạng xã hội Pháp từ tháng 5 trong các nhóm cánh hữu trong bối cảnh sự bất ổn chính trị gia tăng. Phong trào này đã được so sánh với cuộc nổi loạn “Áo vàng” bùng phát vào năm 2018 - 2019 về thuế và chi phí sinh hoạt, buộc Tổng thống Macron phải nhượng bộ. Tuy nhiên, một số nhà phân tích lưu ý về sự khác biệt giữa hai phong trào này. Nếu như trong phong trào “Áo vàng”, chúng ta thấy một nước Pháp dễ bị tổn thương, đang chật vật kiếm sống, với thành phần biểu tình là tầng lớp lao động và rất nhiều người về hưu, thì các cuộc biểu tình hiện nay lại quy tụ nhiều người trẻ hơn. Điều này có nghĩa là, những người biểu tình trong phong trào “Phong tỏa mọi thứ” có một tầm nhìn nhất định về thế giới, về công bằng xã hội và hệ thống chính trị vận hành tốt đẹp hơn. Do đó đây có thể báo hiệu sự khởi đầu của một giai đoạn bất ổn xã hội mới ở Pháp, buộc ông Lecornu phải đương đầu khi chỉ vừa mới bước vào “ghế nóng”.
Ông Lecornu, một đồng minh thân cận của Tổng thống Macron, đang phải đối mặt với nhiệm vụ dường như là “bất khả thi”. Ông không chỉ giải quyết những khó khăn về ngân sách của Pháp mà còn phải xoa dịu công chúng đang bùng nổ sự giận dữ về những chính sách được những người tiền nhiệm của ông đưa ra.
Cuộc khủng hoảng chính trị không hồi kết tại Pháp
Chính trường Pháp đã rơi vào tình trạng hỗn loạn kể từ khi Tổng thống Emmanuel Macron kêu gọi bầu cử sớm vào năm 2024, dẫn đến một cơ quan lập pháp bị chia rẽ sâu sắc. Các nhà lập pháp cực hữu và cánh tả nắm giữ hơn 320 ghế tại Quốc hội, trong khi phe trung dung và phe bảo thủ đồng minh nắm giữ 210 ghế. Khủng hoảng chính trị và tài chính kéo dài có thể làm suy yếu ảnh hưởng của Tổng thống Macron ở khu vực, trong bối cảnh Mỹ không ngừng gây áp lực thương mại đối với châu Âu và chiến sự vẫn đang tiếp diễn tại Ukraine.
Những rắc rối của Tổng thống Macron bắt đầu sau khi ông tái đắc cử vào tháng 4 năm 2022 trước Marine Le Pen, một chiến thắng mà nhiều người coi là một cuộc bỏ phiếu chống lại phe cực hữu hơn là sự tán thành chương trình nghị sự của ông.
Theo truyền thống, một tổng thống mới đắc cử sẽ giành được đa số ghế trong quốc hội, nhưng liên minh của ông Macron đã mất thế đa số trong cuộc bầu cử lập pháp vào tháng 6 năm 2022.
Thủ tướng đầu tiên của nhiệm kỳ thứ hai, bà Elisabeth Borne, đã từ chức sau 19 tháng, trong bối cảnh công chúng và cơ quan lập pháp phản đối mạnh mẽ các cải cách lương hưu của ông Macron. Người kế nhiệm bà, ông Gabriel Attal, cũng gặp phải bế tắc lập pháp tương tự và không trụ được sáu tháng.
Vào tháng 6 năm 2024, ông Macron giải tán Quốc hội, hy vọng một cuộc bầu cử mới sẽ giải quyết được tình trạng bất ổn chính trị dai dẳng. Nhưng điều này đã phản tác dụng. Cuộc bầu cử đã tạo ra một quốc hội thậm chí còn chia rẽ hơn. Ông Macron mất bảy tuần để bổ nhiệm Thủ tướng mới, ông Michel Barnier. Và ông Barnier chỉ tại vị được vỏn vẹn ba tháng. Người thay thế ông là Francois Bayrou, đã từ chức tuần sau cuộc bỏ phiếu bất tín nhiệm đã dự đoán được trước kết quả.
Ông Macron không lãng phí thời gian khi bổ nhiệm người kế nhiệm Sebastien Lecornu. Tuy nhiên, ở giai đoạn này, giới phân tích cho rằng chính phủ mới của Pháp khó có thể tồn tại lâu. Lý do rất đơn giản: Quốc hội Pháp bị chia rẽ về mặt chính trị, luôn tìm mọi cơ hội phản đối Tổng thống Macron.
“Bằng cách bổ nhiệm một trong những người bạn thân thiết nhất và một trong những bộ trưởng trung thành nhất của mình, Tổng thống Macron đã một lần nữa lựa chọn phớt lờ nguyện vọng của người dân Pháp và tiếng nói của quần chúng trong các cuộc bầu cử châu Âu và lập pháp. Tôi nghĩ rằng lựa chọn này càng củng cố thêm một con đường rất bất ổn và không chắc chắn cho nước Pháp”.
Nhiều người dân cũng đổ lỗi cho ông Macron về tình trạng bất ổn hiện nay, bắt nguồn từ cuộc bầu cử năm 2017 của ông. Khi nhậm chức, Macron đã làm thay đổi cục diện chính trị Pháp. Đất nước này trước đây được cai trị bởi phe cánh tả ôn hòa (Đảng Xã hội) hoặc phe cánh hữu ôn hòa (Đảng Cộng hòa). Tuy nhiên, ông Macron đã giành được đa số phiếu ở phe trung dung, điều chưa từng thấy kể từ năm 1974. Bằng cách lôi kéo người ủng hộ từ cả hai phía để xây dựng liên minh, ông Macron đã làm suy yếu Đảng Xã hội và Đảng Cộng hòa. Điều này lại tiếp thêm sức mạnh cho phe cực tả và cực hữu, khiến họ trở thành một phe đối lập ồn ào và gây bất ổn hơn.
Công chúng cũng coi quyết định tổ chức bầu cử sớm của Macron vào năm ngoái là một canh bạc liều lĩnh, chỉ làm sâu sắc thêm sự chia rẽ trong nước. Và các cải cách lương hưu, chính sách kinh tế và thái độ thiên vị người giàu của ông tiếp tục làm gia tăng sự phẫn nộ của công chúng.
Trong khi đó, ông Macron khẳng định nhiệm vụ của ông là duy trì các thể chế của Pháp, ngay cả trong thời kỳ hỗn loạn. Ông đã thể hiện ý định kiên định với đường lối này, sử dụng quyền lực hiến định để điều hành đất nước, bất chấp việc thiếu một thế đa số ổn định. Tuy nhiên, công chúng Pháp đang ngày càng mất kiên nhẫn. Sự lạc quan và sức chịu đựng của ông Macron đang bị thử thách hơn bao giờ hết.
Những tháng tới sẽ rất quan trọng. Nếu ông có thể thông qua ngân sách và khôi phục lại sự ổn định, ông vẫn có thể cứu vãn nhiệm kỳ thứ hai của mình. Nếu không, nước Pháp có thể phải đối mặt với tình trạng tê liệt chính trị kéo dài, ít nhất là cho đến cuộc bầu cử tổng thống dự kiến tiếp theo vào tháng 4 năm 2027.
Khủng hoảng diễn ra tại Pháp trong suốt nhiều tháng qua là một phần của một xu hướng thậm chí còn rộng lớn hơn, đó là tình trạng mất niềm tin ngày càng trầm trọng vào chính trị. Kết quả thăm dò dư luận gần đây cho thấy 64% người dân Pháp muốn Tổng thống Emmanuel Macron từ chức thay vì bổ nhiệm Thủ tướng mới. Kết quả này phản ánh sự mất lòng tin của công chúng sau khi các chính phủ gần đây tỏ ra bất lực trong việc điều hành đất nước. Đây là một thách thức đối với bất kỳ Thủ tướng nào của Pháp, và giờ đây lịch sử đã gọi tên ông Sebastien Lecornu.
