Thuế đối ứng của Mỹ chính thức có hiệu lực
Các mức thuế cao hơn của Mỹ đối với hàng hóa nhập khẩu từ hàng chục nền kinh tế chính thức có hiệu lực kể từ ngày 7/8, mở ra một giai đoạn căng thẳng mới trong thương mại toàn cầu.
Theo sắc lệnh hành pháp được ông Trump ký tuần trước, thuế nhập khẩu của Mỹ đối với các đối tác thương mại của nước này sẽ tăng từ 10% lên mức từ 15% - 41%. Đợt áp thuế mới này nằm trong khuôn khổ chính sách “thuế đối ứng”, nhằm vào các thông lệ thương mại mà Washington cho là không công bằng, mở rộng các biện pháp mà Tổng thống Trump đã triển khai kể từ khi trở lại Nhà Trắng. Các mức thuế cao hơn lần này không áp dụng với những mặt hàng thuộc diện bị điều chỉnh riêng theo ngành, như thép, ô tô, dược phẩm và chất bán dẫn.
Những điều chỉnh trong chính sách thuế quan của Mỹ
Các mức thuế mới được Mỹ đưa ra nhằm ứng phó với các hành vi thương mại mà nước này coi là không công bằng, trong đó mức cao nhất lên tới 41% đối với Syria.
Các đối tác thương mại của Mỹ đối mặt với mức tăng từ ngưỡng hiện tại là 10%, lên ít nhất 15% đối với các nền kinh tế như Liên minh châu Âu (EU), Nhật Bản và Hàn Quốc. Những quốc gia không nằm trong danh sách mới công bố vẫn chịu mức 10% được ông Trump áp từ tháng 4/2025.
Thuế bổ sung 25% sẽ được áp lên hàng hóa Ấn Độ trong ba tuần tới ngoài mức thuế 25% có hiệu lực từ ngày 7/8. Như vậy Ấn Độ sẽ chịu mức thuế tổng cộng lên tới 50%.
Sắc lệnh của ông Trump cũng cảnh báo sẽ trừng phạt các quốc gia "trực tiếp hoặc gián tiếp" nhập khẩu dầu của Nga.
Ngoài thuế đối ứng, ngày 6/8, ông Trump tuyên bố sẽ áp thuế 100% đối với mọi loại chip bán dẫn nhập khẩu. Động thái này được dự báo sẽ ảnh hưởng đáng kể tới giá ô tô, đồ điện tử và hàng tiêu dùng công nghệ. Tuy nhiên chip của các công ty đang sản xuất tại Mỹ hoặc cam kết sẽ xây dựng dây chuyền sản xuất ở Mỹ sẽ được miễn thuế hoàn toàn.
"Mức thuế 100% sẽ được áp dụng đối với mọi loại chip và chất bán dẫn được nhập khẩu vào Mỹ. Nhưng nếu bạn cam kết xây dựng hoặc đang trong quá trình xây dựng các nhà máy ở Mỹ, như nhiều công ty đang thực hiện, các bạn sẽ không phải đóng thuế. Nhưng nếu vì một lý do nào đó mà các bạn cam kết nhưng không thực hiện, chúng tôi sẽ truy thu thuế tích lũy sau này."
Tổng thống Mỹ Donald Trump
Thông báo trên được ông Trump tuyên bố ngay trong sự kiện công bố cam kết đầu tư thêm 100 tỷ USD vào thị trường Mỹ của Apple. Tổng thống Mỹ cho biết hãng công nghệ này là một trong những công ty được miễn thuế đầu tiên nhờ khoản đầu tư này.
Dự kiến vào giữa tháng 8, Washington sẽ công bố kết quả cuộc điều tra an ninh quốc gia về chất bán dẫn và các mặt hàng công nghệ quan trọng. Kết quả này có thể mang đến những điều chỉnh tiếp theo trong chính sách thuế quan của Mỹ.
Các nước phản ứng trước mức thuế mới của Mỹ
Bộ Ngoại giao Ấn Độ đã bày tỏ lấy làm tiếc về quyết định áp thuế mới nhất của Mỹ và tuyên bố Ấn Độ sẽ thực hiện mọi biện pháp cần thiết để bảo vệ lợi ích quốc gia của mình. Trong khi đó, chính phủ Brazil thông báo đã chính thức đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để phản đối các mức thuế mới mà Mỹ áp đặt đối với hàng hóa xuất xứ từ quốc gia Nam Mỹ này. Một số quốc gia khác như Thụy Sĩ sẽ tiếp tục đàm phán với Mỹ nhằm đạt được thoả thuận có lợi hơn. Ngày 7/8, Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi tuyên bố, New Delhi sẽ không thỏa hiệp về lĩnh vực nông nghiệp ngay cả khi phải trả giá đắt.
"Phúc lợi của nông dân là ưu tiên hàng đầu của chúng tôi. Ấn Độ sẽ không bao giờ đánh đổi lợi ích của nông dân, ngành sữa và ngư dân. Tôi biết bản thân sẽ phải trả giá đắt cho điều đó, nhưng tôi sẵn sàng."
Thủ tướng Ấn Độ Narendra Modi.
Các cuộc đàm phán thương mại giữa Ấn Độ và Mỹ đã đổ vỡ sau 5 vòng đàm phán do bất đồng về việc mở cửa thị trường nông nghiệp và ngành sữa của New Delhi.
Ấn Độ bắt đầu có những động thái cho thấy nước này có thể phải cân nhắc tìm kiếm các đối tác khác trong những tháng tới. Theo đó, Thủ tướng Modi đang chuẩn bị cho chuyến thăm Trung Quốc đầu tiên sau hơn 7 năm – cho thấy khả năng tái cấu trúc liên minh khi quan hệ với Washington rạn nứt.
Tổng thống Brazil Luiz Inacio Lula da Silva hôm 6/8 cho biết ông sẽ khởi xướng một cuộc trao đổi giữa các quốc gia trong nhóm BRICS về cách đối phó với các biện pháp thuế quan của Mỹ. Nhà lãnh đạo Brazil cho hay ông sẽ điện đàm với Thủ tướng Ấn Độ Modi và Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình, đồng thời nhấn mạnh “các quốc gia cùng chí hướng sẽ tìm kiếm hợp tác và gắn kết về mặt kinh tế sao cho đôi bên cùng có lợi”.
Bộ Ngoại giao Brazil công bố Chính phủ của Tổng thống Lula da Silva đã chính thức đệ đơn kiện lên Tổ chức Thương mại Thế giới (WTO) để phản đối các mức thuế mới mà Mỹ áp đặt đối với hàng hóa xuất xứ từ nước này.
Theo ước tính của Bộ Phát triển, Công nghiệp và Thương mại Brazil, khoảng 35,9% tổng kim ngạch xuất khẩu của nước này sang Mỹ sẽ bị ảnh hưởng, ngoại trừ một số mặt hàng như nước cam, máy bay dân dụng, dầu mỏ, xe cộ và phụ tùng, phân bón và sản phẩm năng lượng. Những mặt hàng chủ lực cả Brazil như thịt và cà phê sẽ phải chịu các mức thuế bổ sung.
Theo cảnh báo từ Liên đoàn Công nghiệp bang Minas Gerais (FIEMG), mức thuế 50% mới của Mỹ đối với hàng hóa Brazil có thể khiến quốc gia Nam Mỹ này mất khoảng 146.000 việc làm chính thức và phi chính thức trong hai năm tới.
Ông Evandro Carvalho, giáo sư tại Quỹ Getulio Vargas (FGV) và chuyên gia về luật quốc tế, cho rằng mức thuế cao do Tổng thống Mỹ Donald Trump áp đặt là lời cảnh tỉnh để các nhà hoạch định chính sách Brazil ưu tiên đa dạng hóa thị trường, nhằm đối phó với tình trạng bất ổn trong quan hệ thương mại với Mỹ.
"Đây là vấn đề đòi hỏi nỗ lực từ cả doanh nghiệp lẫn chính phủ, trong đó có thể điều chỉnh một phần sản xuất phục vụ thị trường nội địa và, như đã đề cập, mở rộng kênh, đàm phán tìm kiếm thị trường mới. Những nỗ lực này cần được triển khai ngay, và theo tôi không chỉ mang tính phòng ngừa hay tình huống, mà nên trở thành định hướng lâu dài trong chính sách đối ngoại của Brazil."
Giáo sư Evandro Carvalho - Quỹ Getulio Vargas.
Chính phủ Nam Phi đang tích cực đàm phán với Mỹ để tránh việc bị áp mức thuế cao nhất ở khu vực phía Nam sa mạc Sahara của châu Phi, Bởi theo nước này, mức thuế đó có thể khiến khoảng 30.000 việc làm "bốc hơi".
Mỹ hiện là đối tác thương mại lớn thứ hai của Nam Phi tính theo quốc gia, sau Trung Quốc. Thuế quan sẽ đặc biệt ảnh hưởng đến các ngành nông nghiệp, ô tô và dệt may của Nam Phi, cho dù 35% số hàng xuất khẩu được miễn thuế, bao gồm đồng, dược phẩm, chất bán dẫn, đồ gỗ và một số khoáng sản quan trọng.
Tổng thống Thụy Sĩ ngày 7/8 cho biết nước này sẽ tiếp tục tiến hành đàm phán với Mỹ sau khi Tổng thống Donald Trump áp mức thuế nhập khẩu lên tới 39% đối với hàng hóa Thụy Sĩ. Đây là một đòn giáng mạnh có nguy cơ gây thiệt hại nghiêm trọng cho nền kinh tế vốn phụ thuộc vào xuất khẩu của quốc gia này.
Trước đó, nỗ lực vào phút chót của phía Thụy Sĩ nhằm đạt được một thỏa thuận thuận lợi hơn đã không thành công.
Tổng thống Thụy Sĩ Karin Keller-Sutter phát biểu: "Hội đồng Liên bang sẽ tiếp tục nỗ lực cải thiện tình hình thuế quan. Chúng tôi sẽ đấu tranh cho mục tiêu này, cam kết theo đuổi đến cùng. Các cuộc đàm phán sẽ được tiến hành một cách quyết liệt, với mục tiêu đạt được tiến triển trong một khoảng thời gian hợp lý. Tuy nhiên, quyết định cuối cùng vẫn nằm trong tay Tổng thống Mỹ."
Các biện pháp thuế quan mới này được cho là sẽ cản trở khả năng tiếp cận thị trường Mỹ – một thị trường xuất khẩu chủ chốt của Thụy Sĩ – đặc biệt đối với các sản phẩm đồng hồ cao cấp cũng như các mặt hàng phô mai và sô cô la thượng hạng.
Làn sóng lo ngại trong giới doanh nghiệp
Các mức thuế quan mới của Mỹ đang gây ra những mối lo ngại sâu rộng trong giới doanh nghiệp, chính phủ và nhà đầu tư quốc tế. Không quốc gia nào được miễn trừ thuế quan hoàn toàn, kể cả các đồng minh truyền thống như Anh hay Nhật Bản. Những công ty không đủ năng lực để hấp thụ chi phí mới và vượt qua các rào cản tuân thủ phức tạp sẽ phải rút khỏi thị trường Mỹ và tìm đến những cơ hội khác. Điều này sẽ tạo ra làn sóng điều chỉnh chuỗi cung ứng toàn cầu.
Mức thuế mới của Mỹ, lên tới 50% đối với hàng hóa Brazil và 30% với hàng xuất khẩu Nam Phi, đang giáng đòn mạnh vào các ngành công nghiệp phụ thuộc thị trường Mỹ, trong đó, đồ gỗ Brazil và cam Nam Phi chịu tác động nặng nề.
Daniel Lutz, lãnh đạo một công ty nội thất tại thành phố Sao Bento do Sul, bang Santa Catarina, miền nam Brazil, cho biết doanh nghiệp gia đình ông, với truyền thống hơn 70 năm và ba thế hệ gắn bó, chuyên sản xuất đồ gỗ nguyên khối đáp ứng tiêu chuẩn bảo vệ môi trường khắt khe của thị trường châu Âu và Bắc Mỹ.
Phần lớn sản phẩm của công ty được xuất sang Mỹ. Ông Lutz cho biết việc tăng thuế lên 50% không chỉ giáng đòn vào doanh nghiệp của ông mà còn kìm hãm tăng trưởng kinh tế của bang Santa Catarina, vốn phụ thuộc lớn vào xuất khẩu.
"Năm ngoái, chúng tôi xuất 80% sản phẩm sang Mỹ. Đến nay, với mức thuế 50%, chúng tôi dự đoán đơn hàng từ Mỹ sẽ tiếp tục giảm. Nếu thuế duy trì lâu, doanh nghiệp như chúng tôi rất khó tiếp cận thị trường Mỹ. Chúng tôi đang mở rộng sang châu Âu và Mỹ Latinh, nhưng không dễ để thay thế thị trường Mỹ trong thời gian ngắn. Thuế quan không chỉ gây hại cho công ty tôi mà còn cho cả ngành. Hiện chúng tôi cố gắng không cắt giảm hoạt động hay nhân sự, nhưng cuối cùng có thể phải xem xét lại."
Ông Daniel Lutz - Giám đốc Công ty nội thất Brazil.
Deon Joubert, đặc phái viên phụ trách tiếp cận thị trường và các vấn đề EU của Hiệp hội Người trồng cam quýt Nam Phi, cho biết phần lớn cam và quýt của họ được trồng, xử lý và đóng gói riêng cho thị trường Mỹ, sẽ đối mặt với gián đoạn nghiêm trọng.
Mặc dù vẫn được hưởng các ưu đãi từ Hiệp định Mỹ - Mexico - Canada (USMCA), nhưng các cuộc đàm phán thương mại đang diễn ra cùng điều khoản rà soát vào năm tới đã tạo ra tâm lý bất an cho nhiều nhà sản xuất nông sản.
Tại Ontario, Canada, nơi tập trung hệ thống nhà kính lớn nhất Bắc Mỹ, các nhà trồng rau đang đối mặt với chi phí tăng cao và tương lai bất định. “Thung lũng nhà kính” của Ontario mỗi năm sản xuất gần 650 triệu kg cà chua, dưa chuột và ớt, với giá trị hàng tỷ USD, đóng vai trò trọng yếu trong xuất khẩu sang Mỹ.
Các doanh nghiệp nhỏ vốn gần như chỉ xuất miễn thuế sang Mỹ cách đây một năm, nay cũng đang chật vật để đáp ứng các yêu cầu của Hiệp định USMCA nhằm duy trì ưu đãi thuế quan. Họ cũng đang hướng tới các thị trường khác, nhưng thừa nhận không thể bỏ qua thị trường Mỹ, nên sẽ chấp nhận chi phí để có thể được xuất khẩu trở lại vào thị trường này.
Các chuyên gia phân tích thị trường nhận định những tác động của chính sách thuế quan mới chỉ ở giai đoạn đầu, đặc biệt khi chính sách thuế đối với các đối tác thương mại quan trọng của Mỹ như Canada, Trung Quốc và Ấn Độ vẫn chưa ổn định. Giới quan sát cho rằng một số ngành có thể bị ảnh hưởng, nhưng cũng có thể có lợi do các thị trường mới mở ra cho họ. Do đó, các công ty sẽ phải chờ thêm một thời gian nữa mới có thể thấy rõ tác động thực sự như thế nào.
