Trung Quốc siết chặt xuất khẩu đất hiếm
Trung Quốc vừa ban hành các quy định mới nhằm siết chặt kiểm soát ngành đất hiếm - động thái cho thấy sự quyết liệt trong việc giữ chặt nguồn tài nguyên chiến lược.
Tầm quan trọng đặc biệt của đất hiếm đối với các ngành công nghiệp và công nghệ cao đã giúp Trung Quốc có được lợi thế và ưu thế nổi trội hơn hẳn so với các quốc gia khác trên thế giới. Ước tính có đến một nửa tổng trữ lượng nguồn đất hiếm trên thế giới nằm ở lãnh thổ Trung Quốc. Trung Quốc không chỉ khai thác nguồn tài nguyên giá trị này mà còn nhập khẩu khối lượng lớn đất hiếm từ nhiều quốc gia khác để tiếp tục chế biến và tinh luyện thành sản phẩm đất hiếm cho xuất khẩu.
Hiện tại, Trung Quốc cung ứng đất hiếm đáp ứng khoảng 90% nhu cầu của toàn thế giới về đất hiếm, trong đó tỷ trọng đất hiếm khai thác ở Trung Quốc là 70%. Ngày 22.8 vừa qua, Trung Quốc xiết chặt quy định về xuất khẩu đất hiếm. Những biện pháp chính sách chính trong đó là áp đặt hạn ngạch xuất khẩu, bắt buộc xin phép xuất khẩu, cung cấp đầy đủ mọi thông tin liên quan, tăng cường quản lý và kiểm soát xuất khẩu đất hiếm.
Quyết sách mới nói trên của Trung Quốc áp dụng cho tất cả các đối tác kinh tế và thương mại của Mỹ trên thế giới, tuy nhiên, ai cũng biết là nhằm trước hết vào Mỹ và EU. Mỹ và các nền kinh tế trong EU lệ thuộc ở mức độ rất cao vào cung ứng đất hiếm từ Trung Quốc. Giữa Trung Quốc và các đối tác này lại dai dẳng cuộc cạnh tranh chiến lược gần như toàn diện trên mọi lĩnh vực, đặc biệt là Mỹ.
Tổng thống Mỹ Donald Trump đã khơi mào cuộc thương chiến thuế quan bảo hộ thương mại quyết liệt với Trung Quốc. Đất hiếm đã trở thành vũ khí rất công hiệu và đắc dụng đối với Trung Quốc trong ứng phó Mỹ và EU. Số liệu thống kê cho thấy năm 2024, Mỹ đáp ứng nhu cầu về đất hiếm bằng nhập khẩu 70% từ Trung Quốc, 13% từ Malaysia, 6% từ Nhật Bản và 5% từ Estonia. Hay như nước Đức năm 2024 cũng phải nhập khẩu 65,5% đất hiếm từ Trung Quốc.
Xiết chặt xuất khẩu đất hiếm là cách Trung Quốc thủ thế cho cuộc chơi chính trị thế giới và cạnh tranh chiến lược lâu dài với các đối tác và đối thủ, trước hết là Mỹ và EU. Qua đó, có thể thấy Trung Quốc không tin là cuộc xung khắc thương mại với Mỹ sẽ sớm đi tới cái kết có hậu mà sẽ còn tiếp tục dai dẳng và quyết liệt. Do đó, Trung Quốc thấy cần phải chuẩn bị sẵn con bài cho chủ động tiến thoái trong mọi tình huống có thể xảy ra.
Trung Quốc đang thủ thế cho ứng phó kịch bản thoả thuận thương mại đạt được giữa Trung Quốc với Mỹ hay với EU không được thực thi đầy đủ và triệt để. Ngoài ra, Trung Quốc đưa ra quyết sách trên vào thời điểm hiện tại vì lợi thế và ưu thế của Trung Quốc hiện có được tác dụng lớn nhất và hiệu quả nhất. Mỹ, EU và các đối tác kinh tế và thương mại khác của Trung Quốc sẽ gắng gượng cầm cự và chịu đựng sự lệ thuộc vào cung ứng đất hiếm từ Trung Quốc nhưng sẽ tìm nguồn cung ứng dần thay thế và dần vô hiệu hoá lợi thế, ưu thế và vũ khí này của Trung Quốc.
