Từ thảm kịch Bondi: 'Chủ nghĩa thù hận' đang lan rộng?
Vụ xả súng kinh hoàng tại bãi biển Bondi (Australia) hôm 14/12 khiến 16 người thiệt mạng làm dấy lên làn sóng lên án mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế, đồng thời đặt ra những lo ngại sâu sắc về vấn đề an ninh và chủ nghĩa thù hận tôn giáo.
Toàn cảnh vụ việc chấn động dư luận thế giới
Vào khoảng 18 giờ 47 phút tối 14/12 theo giờ địa phương (tức 14 giờ 47 phút cùng ngày theo giờ Việt Nam), cảnh sát bang New South Wales, Australia, đã nhận được hàng loạt cuộc gọi khẩn cấp báo cáo về việc nhiều tiếng súng vang lên tại Công viên Archer, nằm gần khu vực bãi biển Bondi - một trong những địa điểm du lịch đông đúc và nổi tiếng nhất của thành phố Sydney. Ngay sau đó, lực lượng chức năng nhanh chóng triển khai phản ứng khẩn cấp và phát đi thông báo công khai đầu tiên, kêu gọi những người đang có mặt tại hiện trường lập tức tìm nơi trú ẩn an toàn, đồng thời yêu cầu người dân và du khách tránh xa khu vực bãi biển Bondi cho đến khi có thông báo mới.
Nhiều đoạn video được chia sẻ trên mạng xã hội cho thấy cảnh tượng hỗn loạn chưa từng có tại bãi biển này. Hàng trăm người, trong đó có cả gia đình và trẻ em, hoảng loạn bỏ chạy khỏi khu vực bãi biển, vừa la hét vừa tìm đường thoát thân khi các loạt tiếng súng liên tiếp vang lên. Một số hình ảnh cho thấy hai tay súng đứng trên một cây cầu nhỏ nối từ bãi đỗ xe trên đường Campbell Parade ra bãi biển Bondi và xả súng xuống khu vực đông người bên dưới.
Trong lúc hỗn loạn, một đoạn video khác ghi lại khoảnh khắc một người dân dũng cảm lao thẳng vào khống chế một trong hai tay súng. Người này giật được khẩu súng trên tay kẻ tấn công và quay ngược lại chĩa về phía hắn, buộc đối tượng phải rút lui về phía cây cầu. Tuy nhiên, kẻ tấn công còn lại vẫn tiếp tục nổ súng, khiến tình hình trở nên đặc biệt nguy hiểm.
Người dân dũng cảm đó sau này được xác định là Ahmed al Ahmed, chủ một cửa hàng trái cây tại địa phương. Gia đình ông trả lời kênh 7News Australia rằng ông Ahmed hiện vẫn đang điều trị tại bệnh viện và đã phải trải qua phẫu thuật do trúng đạn ở cánh tay và bàn tay. Hành động quả cảm của ông đã nhận được sự ca ngợi rộng rãi từ cộng đồng và giới chức Australia. Thủ hiến bang New South Wales, ông Chris Minns, gọi Ahmed al Ahmed là “một người hùng thực sự” và nhấn mạnh trong cuộc họp báo rằng: “Tôi chắc chắn rằng nhờ lòng dũng cảm của ông ấy, rất nhiều người tối nay vẫn còn sống”.
“Thực sự lúc nhìn thấy điều đó, tôi cảm thấy tự hào, tôi nghĩ trong lòng: ‘Wow, có phải là Ahmed không?’ vì tôi biết anh ấy, rồi tôi nhìn lại lần thứ hai và nhận ra đúng là anh ấy, và tôi đã nghĩ: ‘Tốt lắm, anh làm được rồi đó, bạn hiểu ý tôi chứ?’ Khi bạn biết người đó, cảm giác còn đặc biệt hơn. Những gì anh ấy đã làm thật sự phi thường.”
Cảnh sát bang New South Wales sau đó đã chính thức xác định vụ việc xảy ra tại bãi biển Bondi là một vụ tấn công khủng bố. Từ đêm 14/12 cho đến rạng sáng 15/12, một vành đai phong tỏa nghiêm ngặt đã được thiết lập quanh hiện trường. Các đơn vị chuyên trách đã sử dụng thiết bị chuyên dụng để kiểm tra những thiết bị nổ tự chế được phát hiện trong một chiếc xe có liên quan tới một trong hai tay súng. Nhà chức trách tiếp tục kêu gọi người dân tuyệt đối không tiếp cận khu vực này trong thời gian điều tra.
Liên quan đến các tay súng, cảnh sát bang New South Wales cho biết hai đối tượng là cha và con, lần lượt 50 và 24 tuổi. Thông tin này được Ủy viên Cảnh sát bang, ông Mal Lanyon, công bố tại cuộc họp báo sáng 15/12. Người đàn ông 50 tuổi có giấy phép hợp pháp để sở hữu súng và có liên quan tới sáu khẩu súng khác nhau. Giới chức tin rằng tất cả các vũ khí này đều đã được sử dụng trong vụ tấn công tại bãi biển Bondi.
“Tôi xác nhận hai đối tượng gây án đã tới Philippines vào tháng trước; lý do, mục đích chuyến đi và các địa điểm liên quan hiện vẫn đang được điều tra. Chiếc xe, đăng ký đứng tên người đàn ông trẻ tuổi hơn, có chứa thiết bị nổ tự chế (IED) và hai lá cờ ISIS tự chế. Cơ quan chức năng đang làm rõ động cơ vụ việc, đồng thời nhấn mạnh cần thêm thời gian để điều tra đầy đủ, khách quan. Những dấu hiệu ban đầu cho thấy đây có thể là vụ tấn công khủng bố theo mô thức tổ chức Nhà nước Hồi giáo (IS), bị cáo buộc do hai cha con thực hiện; hiện chưa có bằng chứng về sự tham gia của cá nhân khác, song nhận định này có thể thay đổi khi điều tra tiếp tục.”
Theo thông tin chính thức từ cảnh sát, vụ tấn công đã khiến 15 người thiệt mạng, trong đó có một bé gái 10 tuổi. Các nạn nhân có độ tuổi dao động từ 10 đến 87. Ngoài ra, 42 người khác hiện đang được điều trị tại các bệnh viện trong khu vực. Lãnh đạo y tế bang New South Wales, ông Ryan Park, cho biết một số nạn nhân đang trong tình trạng nguy kịch, số khác bị thương nặng. Ông cũng xác nhận rằng bốn trẻ em đã được chuyển tới Bệnh viện Nhi Sydney để điều trị chuyên sâu.
Cảnh sát cũng cho biết hai sĩ quan làm nhiệm vụ tại hiện trường đã bị bắn và bị thương nghiêm trọng, hiện đang trong tình trạng cận kề nguy kịch. Lực lượng chức năng nhấn mạnh rằng các sĩ quan này đã hành động dũng cảm trong nỗ lực bảo vệ người dân và ngăn chặn mối đe dọa tiếp tục lan rộng.
Danh tính một số nạn nhân đã được công bố. Gia đình giáo sĩ Do Thái Eli Schlanger, 41 tuổi, xác nhận ông nằm trong số những người thiệt mạng. Truyền thông Israel dẫn nguồn từ Bộ Ngoại giao Israel cho biết một công dân Israel cũng đã tử vong trong vụ tấn công. Bên cạnh đó, công dân Pháp Dan Elkayam được xác nhận là nạn nhân. Trong thông điệp đăng tải trên mạng xã hội X, Ngoại trưởng Pháp Jean-Noël Barrot đã bày tỏ lời chia buồn sâu sắc tới gia đình và những người thân yêu của ông Elkayam.
Cảnh sát cho biết mục tiêu của vụ tấn công là một lễ kỷ niệm Hanukkah - ngày lễ quan trọng của người Do Thái được tổ chức trên bãi biển. Nhà chức trách kêu gọi người dân giữ bình tĩnh và không lan truyền thông tin chưa được kiểm chứng trong lúc cuộc điều tra vẫn đang diễn ra.
Phẫn nộ trước hành vi bạo lực
Vụ xả súng tại bãi biển Bondi không chỉ gây chấn động dư luận Australia mà còn vấp phải sự lên án mạnh mẽ từ cộng đồng quốc tế. Nhiều nhà lãnh đạo thế giới đã đồng loạt bày tỏ sự phẫn nộ trước hành vi bạo lực mang động cơ bài Do Thái, đồng thời gửi lời chia buồn sâu sắc tới các nạn nhân và khẳng định lập trường kiên quyết chống lại chủ nghĩa thù hận tôn giáo.
Vụ xả súng đã gây chấn động dư luận Australia và cộng đồng quốc tế. Trong bài phát biểu trên truyền hình, Thủ tướng Australia Anthony Albanese gọi đây là một hành động bài Do Thái độc ác và không thể dung thứ. Ông nhấn mạnh rằng trong thảm kịch này, nhiều người Australia đã bất chấp nguy hiểm để giúp đỡ người khác, và chính lòng dũng cảm ấy đã cứu sống rất nhiều sinh mạng.
“Tôi cho rằng điều người dân Australia mong muốn lúc này là sự đoàn kết. Những kẻ khủng bố luôn tìm cách gây chia rẽ, kích động xung đột và phá hoại sự gắn kết xã hội; nhưng chúng ta là một quốc gia tốt đẹp hơn thế và không thể để mục tiêu đó đạt được. Vì vậy, chúng ta cần đoàn kết như một quốc gia. Tôi tin đây là mong muốn chung, mang tính áp đảo của mọi tầng lớp người dân.”
Tổng thống Israel Isaac Herzog lên án vụ việc là một cuộc tấn công vô cùng tàn nhẫn nhằm vào cộng đồng Do Thái. Vua Charles, nguyên thủ quốc gia của Australia trong Khối Thịnh vượng chung, bày tỏ sự sốc và đau buồn sâu sắc trước “vụ tấn công khủng bố bài Do Thái khủng khiếp nhất”.
Tổng Thư ký Liên hợp quốc Antonio Guterres cũng lên án mạnh mẽ chủ nghĩa bài Do Thái dưới mọi hình thức. Trong một thông điệp chia sẻ trên mạng xã hội, ông nhấn mạnh rằng trái tim ông hướng về cộng đồng Do Thái trên toàn thế giới trong ngày đầu tiên của lễ Hanukkah – lễ hội tôn vinh hòa bình và ánh sáng chiến thắng bóng tối.
Phát biểu với Fox News ngày 14/12, Tổng thống Mỹ Donald Trump kêu gọi các cộng đồng người Do Thái tại Mỹ cử hành lễ Hanukkah với niềm tự hào, không khuất phục trước bạo lực và hận thù. Ông lên án đây là hành vi bài Do Thái thuần túy và khẳng định Mỹ sẽ không im lặng trước hận thù tôn giáo.
Chính phủ Anh cho biết đang rà soát công tác an ninh đối với các sự kiện Hanukkah, trong khi nhiều nhà lãnh đạo châu Âu cam kết sát cánh cùng Australia chống lại chủ nghĩa thù hận tôn giáo. Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky cũng gửi lời chia buồn và khẳng định khủng bố và thù hận sẽ không bao giờ được phép chiến thắng.
Kiểm soát chủ nghĩa bài Do Thái ở Australia
Cộng đồng Do Thái tại Australia từ lâu đã là mục tiêu của các nhóm và tư tưởng cực đoan. Nhiều chuyên gia an ninh từng dự đoán nguy cơ một vụ tấn công nghiêm trọng trên đất nước này. Vụ xả súng tại bãi biển Bondi vừa qua khiến nhiều người thiệt mạng và bị thương, đồng thời đặt ra câu hỏi về mức độ gia tăng của thái độ bài Do Thái trong xã hội. Tuy chi tiết về các tay súng vẫn còn đang được điều tra, những nghiên cứu ban đầu cho thấy các hành vi và phát ngôn mang tính thù ghét nhằm vào người Do Thái đã gia tăng đáng kể từ sau ngày 7/10.
Các nhà nghiên cứu tại Australia đã sử dụng trí tuệ nhân tạo kết hợp với chuyên gia về chủ nghĩa cực đoan và thành viên cộng đồng Do Thái để phân loại và theo dõi các bình luận trực tuyến. Nội dung được phân thành hai loại chính: “bài Do Thái cũ”, nhắm trực tiếp vào người Do Thái dựa trên định kiến và thần thoại lịch sử, coi họ là người xa lạ, nguy hiểm hoặc suy đồi về mặt đạo đức; và “bài Do Thái mới”, tập trung vào nhà nước Israel, đổ lỗi tập thể cho hành động của Israel, bất chấp quan điểm cá nhân của các thành viên cộng đồng Do Thái.
Theo dữ liệu từ nền tảng X (trước đây là Twitter), cả hai loại bài Do Thái đều tăng mạnh sau ngày 7/10. “Bài Do Thái cũ” tăng từ trung bình 34 bài đăng mỗi tháng lên 2.021, trong khi “bài Do Thái mới” tăng từ 505 lên 21.724 bài mỗi tháng. Các nội dung cực đoan trực tiếp kêu gọi bạo lực như “loại bỏ tất cả người Do Thái” xuất hiện khá ít trên các nền tảng chính thống, nhưng vẫn lan truyền mạnh trên các mạng biên, nơi kiểm duyệt lỏng hơn như Telegram. Những bình luận tinh vi hơn, như phủ nhận Cuộc diệt chủng do thái trong thế chiến thứ 2 Holocaust hoặc đổ lỗi cộng đồng Do Thái tại Australia cho các sự kiện ở Israel, chiếm phần lớn và cho thấy thái độ thù ghét lan rộng trong dư luận trực tuyến.
Các chuyên gia nhấn mạnh rằng một môi trường xã hội với thái độ bài Do Thái lan rộng có thể góp phần thúc đẩy bạo lực. Năm 2023, ông Jillian Segal, đặc phái viên chính phủ Australia về chống bài Do Thái, đã đưa ra kế hoạch phòng ngừa gồm ba hướng chính: ngăn ngừa bạo lực và tội phạm thông qua phối hợp cơ quan và kiểm soát người nguy hiểm; tăng cường bảo vệ chống phát ngôn thù ghét, bao gồm quản lý mạng xã hội và thuật toán; thúc đẩy môi trường truyền thông, giáo dục và văn hóa không bài Do Thái thông qua đào tạo báo chí, giáo dục cộng đồng và điều kiện ngân sách công.
Tuy nhiên, việc ngăn chặn các hành vi bạo lực cực đoan như vụ Bondi vẫn phụ thuộc chủ yếu vào thực thi pháp luật, giám sát mạng cực đoan, quản lý súng và phá vỡ âm mưu trước khi chúng trở thành hành động bạo lực. Giáo dục và thay đổi văn hóa mang ý nghĩa lâu dài, nhưng trong ngắn hạn khó có thể ngăn chặn ngay lập tức những vụ khủng bố.
“Chúng tôi chứng kiến sự gia tăng đáng lo ngại các hành vi bài Do Thái trong nước kể từ ngày 7/10/2023. Chỉ trong một năm, số vụ việc được báo cáo tăng hơn 300%, gồm đe dọa, phá hoại, quấy rối và bạo lực thể chất; đã xảy ra các vụ phóng hỏa xe, đốt giáo đường, quấy rối và tấn công người Do Thái. Điều này hoàn toàn không thể chấp nhận.”
Ngay sau thảm kịch, chính quyền liên bang và bang New South Wales đã thúc đẩy mạnh mẽ các biện pháp siết chặt kiểm soát súng, nhằm ngăn chặn những vụ bạo lực tương tự trong tương lai. Các quan chức nhấn mạnh rằng vụ việc này cho thấy lỗ hổng nghiêm trọng trong quản lý sở hữu và sử dụng súng, đặc biệt là các loại vũ khí tự chế và súng bán tự động.
Chính phủ đã yêu cầu rà soát toàn bộ giấy phép sở hữu súng, tăng cường kiểm tra lý lịch và thẩm định tâm lý đối với người đăng ký mua súng, đồng thời nâng cao trách nhiệm của các cửa hàng và nhà sản xuất trong việc báo cáo các giao dịch bất thường. Ngoài ra, các biện pháp giám sát công nghệ, như camera an ninh và hệ thống theo dõi giao dịch súng, cũng được áp dụng để phát hiện kịp thời các hành vi nguy hiểm.
Các chuyên gia cho rằng việc siết chặt kiểm soát súng không chỉ bảo vệ người dân mà còn là bước đi cần thiết trong nỗ lực ngăn chặn khủng bố và bạo lực cực đoan. Đây là tín hiệu mạnh mẽ của chính phủ Australia về cam kết bảo vệ an ninh công cộng và xã hội.
Vụ xả súng tại Bondi là lời cảnh báo rõ ràng về sự kết hợp nguy hiểm giữa tư tưởng cực đoan, thù ghét tôn giáo và hành vi bạo lực. Bên cạnh việc truy quét các mạng lưới khủng bố, việc giảm bớt thù hận trực tuyến, nâng cao nhận thức cộng đồng và xây dựng môi trường xã hội hài hòa vẫn là yếu tố quan trọng để ngăn những bi kịch tương tự xảy ra trong tương lai.
